Sıganak ile İlgili Gerçekler Ve Efsaneler
Legends, Traditions and Written Information about Syganak
111 208
Anahtar Kelimeler:
Syganak, Berke khan, az-Zhanibek, Asan ata, Sygnaki, Yasawi order, Kazakh Khanate, terme, tolgau.Özet
The article will focus on written sources and folk tales about the medieval city of
Syganak. Syganak, which was a city of the Oguz tribes, later passed into the jurisdiction of the
Kipchak tribes. After the invasion of the Mughals led by Genghis Khan, Syganak was restored and
became a religious center during the Golden Horde. After Berke Khan accepted Islam from the
sages, the Yasaviya tariqa was revived in the city of Syganak. Relying on the hikmet of Khoja
Ahmed Yasawi, one can see the revival of the Zhyrau oral literature of the Kazakh people on the
basis of strengthening Sufi literature. In this study, based on the Sufi literature of poets and zhyrau,
born in the era of Nogaili and the Kazakh Khanate, the formation of genres such as «terme»,
«tolgau», characteristic of oral literature, is analyzed. The development of the city of Syganak and
the role of the indigenous population living in it in the spread of Islam since the adoption of Islam
are mentioned, as well as the work of religious scholars from this city to convert the conquered
Mughal tribes to Islam. In addition, the historical significance of the city of Syganak for the Kazakh
people and its influence on the formation of culture is noted.
It also emphasizes the importance of recording folk tales about the once spiritual and cultural
city of Syganak, which are still preserved in the memory of the people, in light of the disappearance
of legends that were passed from mouth to mouth.
Referanslar
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Бахтыбаев М., Нурханов Б. Краткая история города Сыганака в свете письменных источников //
Қазақ хандығы Қазақ хандығының 550 жылдығына орай 2015 жылдың 19-21 мамыр аралығында
Қ.А. Ясауи университеті, Түркология ҒЗИ өткізген халықаралық конфер. матер-ы. – Алматы:
Қазығұрт, 2015. – Б. 118–136.
Жолдасбаев С. Ортағасырлық Сығанақ қаласы (Х–ХVІІІ ғғ.): көмекші оқу құралы. – Түркістан:
Тұран, 2010. – 224 б.
История Казахстана в персидских источниках. Том V. Извлечения из сочинений ХІІІ-ХІХ веков /
Отв. ред. и сост. М.Х. Абусеитова. – Алматы: Дайк-Пресс, 2007. – 476 с.
Қондыбай С. Толық шығармалар жинағы. 3-том. Маңғыстау географиясы. Маңғыстау мен
Үстірттің киелі орындары. – Алматы: Арыс, 2008. – 288 б.
Қазақ фольклорының типологиясы. – Түркістан: Тұран, 2009. – 376 б.
Жандарбек З.З. Иасауи жолы және қазақ қоғамы. Ғылыми зерттеулер. – Алматы: Ел-шежіре,
– 256 б.
Улуғбек Мирзо. Тўрт улус тарихи / Б. Аҳмедовнинг кириш сўзи, изоҳлари ва таҳририда; форс
тилидан Б.Аҳмедов ва бошқ. тарж. – Тошкент: Чўлпон, 1993. – 352 б.
Шешендік шиырлары. – Алматы: Қайнар, 1993. – 239 б.
Утемиш-хаджи. Чингиз-наме. Факсимилие / перевод, транскрипция, тестологические
примечания, исследования В.П.Юдина. Комментарии и указатели М.Х.Абусеитовой. – АлмаАта: Гылым, 1992. – 296 с.
Кенжетай Д.Т. Иасауитану: Сығнақи, Зарнуқи және Хазини / «Ер Едіге және Алтын Орда
тұсындағы билер институтының маңыздылығы» атты Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 20
жылдығына және Ахмет Ясауи университетінің жиырма жылдық мерекесіне орай өткен
халықаралық ғылыми-теориялық конференция жинағы. – Түркістан: Тұран, 2011. – Б. 25–40.
Ибадуллаева З.Ө. Қазақ халқының құрамындағы қожалар (тарихи-этнографиялық зерттеулер):
Ғылыми-зерттеу еңбек. – Алматы: Эверо, 2015. – 176 б.
Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан. Летопись трех тысячилетий. – Алма-Ата: Рауан,
– 378 с.
Ер Едіге. Қ. Сатпаевтың алғы сөзімен 1927 жылы басылған. – Алматы: Ғылым, 1995. – 152 б.
REFERENCES
Bahtybaev M., Nurhanov B. Kratkaia istoriia goroda Syganaka v svete pismennyh istochnikov [A brief
history of the city of Syganaka in the light of written sources] // Qazaq handygy Qazaq handygynyn 550
jyldygyna orai 2015 jyldyn 19–21 mamyr aralygynda Q.A. Iasaui universitetі, Turkologiia GZI otkіzgen
halyqaralyq konfer. mater-y. – Almaty: Qazygurt, 2015. – B. 118–136. [in Russian]
Joldasbaev S. Ortagasyrlyq Syganaq qalasy (X–XVІІІ ғғ.): komekshі oqu quraly [The medieval city of
Syganak (X–XVIII centuries.): auxiliary training manual]. – Turkіstan: Turan, 2010. – 224 b. [in
Kazakh]
Istoriia Kazahstana v persidskih istochnikah. Tom V. Izvlecheniia iz sochinenii XІІІ–XІX vekov [The
history of Kazakhstan in Persian sources. Volume V. Extracts from the writings of the XIII–XIX
centuries] / Otv. red. i sost. M.H. Abuseitova. – Almaty: Daik-Press, 2007. – 476 s. [in Russian]
Qondybai S. Tolyq shygarmalar jinagy. 3-tom. Mangystau geografiiasy. Mangystau men Ustіrttіn kielі
oryndary [Full collection of works. Volume 3. Geography of Mangystau. Sacred places of Mangystau
and Ustyurt]. – Almaty: Arys, 2008. – 288 b. [in Kazakh]
Qazaq folklorynyn tipologiiasy [Typology of Kazakh folklore]. – Turkіstan: Turan, 2009. – 376 b. [in
Kazakh]
Jandarbek Z.Z. Iasaui joly jane qazaq qogamy. Gylymi zertteuler [Iasawi way and Kazakh society.
Scientific research]. – Almaty: El-shejіre, 2006. – 256 b. [in Kazakh]
Ulugbek Mirzo. Turt ulus tarihi [History of the four ulus] / B. Ahmedovning kirish suzi, izohlari va
tahririda; fors tilidan B. Ahmedov va boshq. tarj. – Toshkent: Chulpon, 1993. – 352 b. [in Uzbek]
Sheshendіk shiyrlary [About eloquence]. – Almaty: Qainar, 1993. – 239 b. [in Kazakh]
Utemish-hadzhi. Chingiz-name. Faksimilie [Utemish-hadji. Genghis-name. Facsimile] / perevod,
transkripciia, testologicheskie primechaniia, issledovaniia V.P. Iudina. Kommentarii i ukazateli M.H.
Abuseitovoi. – Alma-Ata: Gylym, 1992. – 296 s. [in Russian]
Kenjetai D.T. Iasauitanu: Sygnaqi, Zarnuqi jane Hazini [Iasaui studies: Sygnaki, Zarnuqi and Hazini] /
«Er Edіge jane Altyn Orda tusyndagy biler institutynyn manyzdylygy» atty Qazaqstan Respublikasy
Tauelsіzdіgіnіn 20 jyldygyna jane Ahmet Iasaui universitetіnіn jiyrma jyldyq merekesіne orai otken
halyqaralyq gylymi-teoriialyq konferenciia jinagy. – Turkіstan: Turan, 2011. – B. 25–40. [in Kazakh]
Ibadullaeva Z.O. Qazaq halqynyn quramyndagy qojalar (tarihi-etnografiialyq zertteuler): Gylymizertteu enbek [Khoja people in the composition of the Kazakh people (historical and ethnographic
research): research work]. – Almaty: Evero, 2015. – 176 b. [in Kazakh]
Kliashtornyi S.G., Sultanov T.I. Kazahstan. Letopis treh tysiachiletii [Kazakhstan. The Chronicle of
three millennia]. – Alma-Ata: Rauan, 1992. – 378 s. [in Russian]
Er Edіge. Q. Satpaevtyn algy sozіmen 1927 jyly basylgan [Er Edige. Printed in 1927 with a preface by
K. Satpayev]. – Almaty: Gylym, 1995. – 152 b. [in Kazakh]
