Всеволод Ивановтың алғашқы прозасының контекстері: жаңа интерпретация
12 18
Кілт сөздер:
контекстер, алғашқы проза, «өзгеше реализм», «халық арасынан шыққан кейіпкер», жаңа интерпретациялар.Аңдатпа
Мақалада Всеволод Вячеславович Ивановтың ХХ ғасырдың басындағы орыс
әдебиетінің жарқын өкілдерінің бірі ретінде алғашқы прозасының контекстерін түсіндіру
ұсынылады. Зерттеудің негізгі мақсаты – қазіргі зерттеушілердің алғашқы әңгімелері мен
повестерінің пайда болуына әсер еткен мәдени-тарихи жағдайларды жаңа тұрғыдан қарастыру. Всеволод Иванов прозасының контексін зерттеу өзектілігі оның алғашқы
шығармаларында ХХ ғасырдың 20-шы жылдарындағы маңызды оқиғалардың суреттелуіне
байланысты, бұл оқиғалар жас жазушының қалыптасуына үлкен әсер еткен. Сонымен қатар,
Ивановтың алғашқы прозасын бағалаудағы біржақты тәсілдерді қайта қарау қажеттілігі атап
өтіледі, өйткені олар оның танымал туындыларының көлеңкесінде қалды. Зерттеудің
қойылған міндеттерін ашу үшін биографиялық, салыстырмалы және құрылымдықсемиотикалық талдау әдістері қолданылды, бұл автордың шығармалары жазылған
контекстерді тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Нәтижелер көрсеткендей, осы контекстерді
зерттеу сол жылдардағы Всеволод Ивановтың мінез-құлқын, оның революция мен азаматтық
соғысқа деген көзқарасын, сондай-ақ Қазақстан, Батыс Сібір және Қиыр Шығыстағы
қайғылы оқиғаларды суреттеудің жаңа формалары мен әдістерін іздеуге деген ұмтылысын
түсінуге мүмкіндік береді. Осылайша, Ивановтың алғашқы прозасын зерттеу оның әдеби
мұрасын және орыс әдебиетінің дамуына қосқан үлесін кеңінен түсінуге ықпал етеді.
Әдебиеттер тізімі
Есин А.Б. Принципы и приемы анализа литературного произведения: учебное пособие. – М.:
Флинта, Наука, 2000. – 248 с.
Воронский А. Критика революционного реализма // Литературная учеба. – 1925. – № 6. – С. 23–
Эйхенбаум Б.М. О прозе, о поэзии: сборник статей. – Л.: Худож. лит. 1986. – 446 с.
Слоним М. Всеволод Иванов // Портреты советских писателей. – Париж: Парабола, 1933. – C. 62–
Каверин В. Всеволод Иванов и его время // Литературная учеба. – 1928. – №4. – С. 33–45.
Иванов В.В., Каширина-Иванова Т. Вс. Иванов – писатель и человек. – М.: Современник, 1975. –
с.
Поварцов С.Н. Биография, автобиография, жизнь (К портрету Всеволода Иванова). – СПб.:
Наука, 2005. – 320 с.
Папкова Е.А. Книга Всеволода Иванова «Тайное тайных»: на перекрестке советской идеологии и
национальной традиции. – М.: Наука, 2010. – 276 с.
Черняк М.А. Письма Вс. Иванова к А.К. Воронскому // Вопросы литературы. – 1998. – №5. – С.
–123.
Иванов В.В. Серапионовы братья: взгляд из 2011 года. В кн.: Серапионовы братья: философскоэстетические и культурно-исторические аспекты. К 90-летию со дня образования литературной
группы. – Саратов: Орион, 2011. – С. 8–9
Папкова Е.А. Эстетика и идеология серапионов «восточной группы». В кн.: Серапионовы братья:
Философско-эстетические и культурно-исторические аспекты: К 90- летию образования
литературной группы. – Саратов: Орион, 2011. – С. 15–23.
Якимова Л.П. «При жизни произведен в классики». Всеволод Иванов в историко-литературном
контексте 20-х – 30-х годов ХХ века. – М.: Наука, 2015. – 340 с.
Яранцев В.Н. Биография, автобиография, жизнь (К портрету Всеволода Иванова). – М.: Молодая
гвардия, 2023. – 399 с.
Огрызко В. Обратная сторона медали: Критические заметки о Всеволоде Иванове //
Литературная Россия. – 2005. – №10. – С. 5–12.
Полонский В.В. Современные исследования прозы Всеволода Иванова // Вопросы литературы. –
– №6. – С. 84–97.
Иванов В.В. Из дневников и заметок разных лет. В кн.: Иванов В.В. Собр. соч. в 8 тт. Т. 8. – М.:
Художественная литература, 1978. – С. 303–526.
Иванов Вс. История моих книг // Наш современник. – 1957. – №3. – С. 120–150.
Орлицкий Ю.Б. Стих и проза в культуре Серебряного века. 2-е изд. – М.: Языки славянской
культуры, 2019. – 904 с.
Полонский В. Очерки литературного движения революционной эпохи (1917-1927). – М.-Л.: ГИЗ,
– 334 с.
Иванов Вс. Денежный ящик. В кн.: Иванов Вс. Пустыня Тууб-Коя. Рассказы. – М.; Л.:
Московский рабочий, 1926. – С. 57–66.
Иванов Вс. Письма Всеволода Иванова Кондратию Урманову. В кн.: Иванов Вс. Тайное тайных.
Рассказы и повести. Письма. – Новосибирск: ИД «Свиньин и сыновья», 2015. – С. 281–390.
Иванов Вс. Глиняная шуба: Рассказ // Грядущее: Пролетарский лит.-худож. журн. – 1921. – №7-8.
– С. 82–97.
Лощилов И.Е. Пальма в Сибири не водится... : К сибирским контекстам первой фразы рассказа
Всеволода Иванова «Глиняная шуба» // Вопросы литературы. – 2017. – №3. – С. 62–72.
Иванов Вс. Рассказы о себе // Иванов Вс. Седьмой берег. – М.; Пг.: Круг, 1923. – С. 37–47.
Иванов Вс. Лоскутное озеро. В кн.: Иванов Вс. Седьмой берег. – М.; Пг.: Круг, 1923. – С. 105–120.
Иванов Вс. Дитё. В кн.: Иванов Вс. Седьмой берег. – М.; Пг.: Круг, 1923. – С. 279–296.
Косенко П.П. След: биографические повести и литературные портреты. – Алма-Ата: Жазушы,
– 280 с.
Ханинова Р.М. Своеобразие психологизма в рассказах Всеволода Иванова (1920-1930-е гг.): дис.
… канд. филол. наук. – Ставрополь: СГУ, 2004. – 225 с.
Esin A.B. Principy i priemy analiza literaturnogo proizvedenia: uchebnoe posobie [Principles and
techniques of analyzing a literary work: A textbook]. – M.: Flinta, Nauka, 2000. – 248 s. [in Russian]
Voronskiy A. Kritika revoliucionnogo realizma [Criticism of revolutionary realism] // Literaturnaja
ucheba. – 1925. – № 6. – S. 23–34. [in Russian]
Eihenbaum B.M. O proze, o poezii: sbornik statei [On prose, on poetry: collection of articles]. – L.:
Hudoj. lit. 1986. – 446 s. [in Russian]
Slonim M. Vsevolod Ivanov [Vsevolod Ivanov] // Portrety sovetskih pisatelei. – Parij: Parabola, 1933. –
C. 62–73. [in Russian]
Kaverin V. Vsevolod Ivanov i ego vremia [Vsevolod Ivanov and his time] // Literaturnaia ucheba. –
– №4. – S. 33–45. [in Russian]
Ivanov V.V., Kashirina-Ivanova T. Vs. Ivanov – pisatel i chelovek [Ivanov is a writer and a man]. – M.:
Sovremennik, 1975. – 256 s. [in Russian]
Povarcov S.N. Biografia, avtobiografia, jizn (K portretu Vsevoloda Ivanova) [Biography,
autobiography, life (To the portrait of Vsevolod Ivanov)]. – SPb.: Nauka, 2005. – 320 s. [in Russian]
Papkova E.A. Kniga Vsevoloda Ivanova «Tainoe tainyh»: na perekrestke sovetskoi ideologii i
nacionalnoi tradicii [Vsevolod Ivanov's book “The Secret of the Secret”: at the crossroads of Soviet
ideology and national tradition]. – M.: Nauka, 2010. – 276 s. [in Russian]
Cherniak M.A. Pisma Vs. Ivanova k A.K. Voronskomu [Letters of the Sun. Ivanova to A.K. Voronsky] //
Voprosy literatury. – 1998. – №5. – S. 112–123. [in Russian]
Ivanov V.V. Serapionovy bratia: vzgliad iz 2011 goda. V kn.: Serapionovy bratia: filosofskoesteticheskie i kulturno-istoricheskie aspekty [The Serapion Brothers: a look from 2011. In: The
Serapion Brothers: philosophical, aesthetic, cultural and historical aspects]. K 90-letiu so dnia
obrazovania literaturnoi gruppy. – Saratov: Orion, 2011. – S. 8–9. [in Russian]
Papkova E.A. Estetika i ideologia serapionov «vostochnoi gruppy». V kn.: Serapionovy bratia:
Filosofsko-esteticheskie i kulturno-istoricheskie aspekty [Aesthetics and ideology of the serapions of the
"Eastern group". In: The Serapion Brothers: Philosophical, aesthetic, cultural and historical aspects]. K
-letiu obrazovania literaturnoi gruppy. – Saratov: Orion, 2011. – S. 15–23. [in Russian]
Iakimova L.P. «Pri jizni proizveden v klassiki». Vsevolod Ivanov v istoriko-literaturnom kontekste 20-h
– 30-h godov XX veka ["During his lifetime he was made a classic." Vsevolod Ivanov in the historical
and literary context of the 20s – 30s of the twentieth century]. – M.: Nauka, 2015. – 340 s. [in Russian]
Iarancev V.N. Biografia, avtobiografia, jizn (K portretu Vsevoloda Ivanova) [Biography, autobiography,
life (To the portrait of Vsevolod Ivanov)]. – M.: Molodaia gvardia, 2023. – 399 s. [in Russian]
Ogryzko V. Obratnaia storona medali: Kriticheskie zametki o Vsevolode Ivanove [The reverse side of
the coin: Critical notes on Vsevolod Ivanov] // Literaturnaia Rossia. – 2005. – №10. – S. 5–12. [in
Russian]
Polonskiy V.V. Sovremennye issledovania prozy Vsevoloda Ivanova [Modern studies of Vsevolod
Ivanov's prose] // Voprosy literatury. – 2006. – №6. – S. 84–97. [in Russian]
Ivanov V.V. Iz dnevnikov i zametok raznyh let. V kn.: Ivanov V.V. Sobr. soch. v 8 tt. T. 8 [From diaries
and notes from different years. In: Ivanov V.V. Collected works in 8 vols. Vol. 8]. – M.:
Hudojestvennaia literatura, 1978. – S. 303–526. [in Russian]
Ivanov Vs. Istoria moih knig [The history of my books] // Nash sovremennik. – 1957. – №3. – S. 120–
[in Russian]
Orlickiy Iu.B. Stih i proza v kulture Serebrianogo veka [Verse and prose in the culture of the Silver
Age]. 2-e izd. – M.: Iazyki slavianskoi kultury, 2019. – 904 s. [in Russian]
Polonskiy V. Ocherki literaturnogo dvijenia revoliucionnoi epohi (1917-1927) [Essays on the literary
movement of the Revolutionary Era (1917-1927)]. – M.-L.: GIZ, 1928. – 334 s. [in Russian]
Ivanov Vs. Denejnyi iashik. V kn.: Ivanov Vs. Pustynia Tuub-Koia. Rasskazy [Money box. In: Ivanov
Vs. The Tuub-Koya Desert. Short stories]. – M.; L.: Moskovskiy rabochiy, 1926. – S. 57–66. [in
Russian]
Ivanov Vs. Pisma Vsevoloda Ivanova Kondratiu Urmanovu. V kn.: Ivanov Vs. Tainoe tainyh. Rasskazy
i povesti. Pisma [Letters of Vsevolod Ivanov to Kondrati Urmanov // Ivanov Vs. The Secret of the
secret. Short stories and novellas. Letters]. – Novosibirsk: ID «Svinin i synovia», 2015. – S. 281–390.
[in Russian]
Ivanov Vs. Glinianaia shuba: Rasskaz [Clay coat: A story] // Griadushee: Proletarskiy lit.-hudoj. jurn. –
– №7-8. – S. 82–97. [in Russian]
Loshhilov I.E. Palma v Sibiri ne voditsia...: K sibirskim kontekstam pervoi frazy rasskaza Vsevoloda
Ivanova «Glinianaia shuba» [Palm tree is not found in Siberia ...: To the Siberian contexts of the first
phrase of Vsevolod Ivanov's story "The Clay coat"] // Voprosy literatury. – 2017. – №3. – S. 62–72. [in
Russian]
Ivanov Vs. Rasskazy o sebe [Stories about himself] // Ivanov Vs. Sedmoi bereg. – M.; Pg.: Krug, 1923.
– S. 37–47. [in Russian]
Ivanov Vs. Loskutnoe ozero. V kn.: Ivanov Vs. Sedmoi bereg [Patchwork lake. In: Ivanov Vs. The
seventh shore]. – M.; Pg.: Krug, 1923. – S. 105–120. [in Russian]
Ivanov Vs. Ditio. V kn.: Ivanov Vs. Sedmoi bereg [Dite. In: Ivanov Vs. The Seventh coast]. – M.; Pg.:
Krug, 1923. – S. 279–296. [in Russian]
Kosenko P.P. Sled: biograficheskie povesti i literaturnye portrety [Sled: biographical stories and literary
portraits]. – Alma-Ata: Jazushy, 1980. – 280 s. [in Russian]
Haninova R.M. Svoeobrazie psihologizma v rasskazah Vsevoloda Ivanova (1920-1930-e gg.): dis. …
kand. filol. nauk. [The originality of psychologism in the stories of Vsevolod Ivanov (1920-1930s): dis.]
– Stavropol: SGU, 2004. – 225 s. [in Russian]
