ОРТА МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ АСТРОНОМИЯЛЫҚ БІЛІМДЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ӘДІСТЕМЕСІН ЖАСАУ
16 56
Кілт сөздер:
физика пәні, сыни қабылдау, астрономия, қалыптастыру, модель.Аңдатпа
Мақалада мектеп оқушыларының астрономиялық сауаттылық деңгейінің жеткіліксіздігіне байланысты ағымдағы мәселелерге шолу жасалады және университеттің бірінші курс студенттері арасында өткізілген тест деректері келтірілген.
Зерттеуде сонымен қатар халықаралық тәжірибеге, соның ішінде АҚШ-тың астрономияны білім беру бағдарламаларына біріктіру бастамасына баса назар аударылған, бұл пәннің оқушылардың біртұтас дүниетанымын қалыптастырудағы маңыздылығын көрсетеді. Жұмыста анықталған проблемалар мен заманауи білім беру қажеттіліктерін ескере отырып, астрономия курсының мазмұнын өзгерту бойынша ұсыныстар берілген.
Астрономия курсының мазмұнындағы өзгерістер негізделіп, мектептердегі астрономиялық білім беру сапасын жақсарту бойынша нақты шаралар ұсынылды. Зерттеу нәтижелері жоғары сынып оқушыларында астрономиялық білімді қалыптастырудың тиімді әдістерін жасауға және олардың жалпы ғылыми сауаттылығын арттыруға бағытталған.
Сондай-ақ, мақалада оқушылардың орта мектепте астрономияны оқыту процесінде ғылыми ақпаратты сыни қабылдау дағдыларын дамыту әдістемесі қарастырылады. Курстың жүйелік сипатын әлсіретпей, кейбір материалдарды вариативті компонентке жатқызу ұсынылды. Зерттеу барысында астрономиялық білім негізінде орындалатын сыни қабылдау кезеңдері жасалды. Ұсынылған Әдістемені практикалық іске асырудың негізі оқыту процесіне дидактикалық бірлік жүйесін енгізу болды. Астрономия сабақтарында оқушылардың сыни қабылдауын қалыптастыру әдістемесінің моделі жасалды. Астрономияны оқыту процесінде ақпараттық нигилизмнің қалыптасуына жол бермеу үшін оқушыларды астрономия және астрофизика туралы сенімді ақпарат беретін ақпараттық ресурстармен таныстыру және осы ресурстардың тартымдылығын жан-жақты ынталандыру ұсынылады. Мектептен тыс алынған астрономиялық мазмұндағы ақпаратқа сәйкес көзқарасты тәрбиелеу қажет екендігі негізделген. Осы мақсатта негізделген іс шараны енгізу дұрыс болады, өйткені, біріншіден, өндірістің мәні туралы тек ғылыми ғана емес, сонымен бірге ғылыми білімге де хабарлау керек, екіншіден, бірқатар жалпы қате түсініктерді, сондай-ақ ғылым тарапынан тиісті тақырыптағы ғылыми ілімдерді сынға алу керек. Зерттеу нәтижелерін орта мектепте астрономияны оқыту процесінде қолдану ұсынылады.
Әдебиеттер тізімі
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Қазақстан халқына жолдауы. Астана, 01.09.2023. [Электронды ресурс]. URL: https://sputnik.kz/20230901/2023-zhylgy-prezident-zholdauynyn-tolyq-matini-zhariyalandy-38109395.html (қаралған уақыты: 23.02.2024) 2. Ромас И.А. Роль средств обучения для повышения эффективности обучения астрономии в средней общеобразовательной школе: дис. ... канд. пед. наук. – М., 2001. – 205 с. 3. Kaufman N.J. Discovering the Universe. Second edition. – New York: W.H. Freeman and Company, 1990. – 425 p. 4. Picover Clifford A. Black holes (A travelers guide). – USA: John Willey @Son. Inc., 1996. – 210 p. 5. Zeilik M. Conceptual Astronomy. – USA, John Willey @Son. Inc., 1993. – 512 p. 6. Михайлишина Г.Ф. Изучение современной физики в пед. вузе: содержание, методы и формы обучения: дис. ... канд. пед. наук. – М., 2002. – 288 с. 7. Базлевский Б.В. Астрономия как учебный предмет // Труды Всероссийского совещания преподавателей физики, химии и космографии 5-9 июня 1917 года / под ред. АА. Глаголевой, Е.Е. Дьяковой, C. Жарова и др. – М., 1918. – С. 216–225. 8. Иванова А.Л., Фоминых С.О. Актуальные проблемы преподавания астрономии в средней общеобразовательной школе // Актуальные вопросы методики преподавания математики и физики: сб. докл. и науч. ст. региональной науч.-практ. конф. / отв. ред. А.Н. Матвеева. – Чебоксары: Чуваш. гос. пед. унт, 2021. – С. 159–162. 9. Филиппов И.З. Некоторые вопросы методики преподавания сферической астрономии в средней школе // Ученые записки Забайкальского государственного университета. – 2009. – №2. – С. 21–27. 10. Бартунов О.С., Самодуров В.А. Астрономия и Интернет: история взаимоотношений // Земля и Вселенная. – 2010. – №1. – С. 49–59.
REFERENCES
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyn «Adіlettі Qazaqstannyn ekonomikalyq bagdary» atty Qazaqstan halqyna joldauy [Address of the head of State Kassym-Jomart Tokayev to the people of Kazakhstan “Economic orientation of just Kazakhstan”]. Astana, 01.09.2023. [Electronic resource]. URL: https://sputnik.kz/20230901/2023-zhylgy-prezident-zholdauynyn-tolyq-matini-zhariyalandy-38109395.html (date of access: 23.02.2024) [in Kazakh] 2. Romas I.A. Rol sredstv obuchenia dlia povyshenia effektivnosti obuchenia astronomii v srednei obsheobrazovatelnoi shkole: dis. ... kand. ped. nauk [The role of teaching tools to improve the effectiveness of teaching astronomy in secondary schools: dis.]. – M., 2001. – 205 s. [in Russian] 3. Kaufman N.J. Discovering the Universe. Second edition. – New York: W.H. Freeman and Company, 1990. – 425 p. 4. Picover Clifford A. Black holes (A travelers guide). – USA: John Willey @Son. Inc., 1996. – 210 p. 5. Zeilik M. Conceptual Astronomy. – USA, John Willey @Son. Inc., 1993. – 512 p. 6. Mihailishina G.F. Izuchenie sovremennoi fiziki v ped. vuze: soderjanie, metody i formy obuchenia: dis. ... kand. ped. nauk [The study of modern physics at a pedagogical university: content, methods and forms of education: dis.]. – M., 2002. – 288 s. [in Russian] 7. Bazlevskiy B.V. Astronomia kak uchebnyi predmet [Astronomy as an academic subject] // Trudy Vserossiskogo soveshhania prepodavatelei fiziki, himii i kosmografii 5-9 iiunia 1917 goda / pod red. AA. Glagolevoi, E.E. Diakovoi, C. Jarova i dr. – M., 1918. – S. 216–225. [in Russian]
Ivanova A.L., Fominyh S.O. Aktualnye problemy prepodavania astronomii v srednei obsheobrazovatelnoi shkole [Current problems of teaching astronomy in secondary schools] // Aktualnye voprosy metodiki prepodavania matematiki i fiziki: sb. dokl. i nauch. st. regionalnoi nauch.-prakt. konf. / otv. red. A.N. Matveeva. – Cheboksary: Chuvash. gos. ped. unt, 2021. – S. 159–162. [in Russian] 9. Filippov I.Z. Nekotorye voprosy metodiki prepodavania sfericheskoi astronomii v srednei shkole [Some questions of the methodology of teaching spherical astronomy in secondary school] // Uchenye zapiski Zabaikalskogo gosudarstvennogo universiteta. – 2009. – №2. – S. 21–27. [in Russian] 10. Bartunov O.S., Samodurov V.A. Astronomia i Internet: istoria vzaimootnosheniy [Astronomy and the Internet: a history of relationships] // Zemlia i Vselennaia. – 2010. – №1. – S. 49–59. [in Russian]
