SEMANTIC CONNECTION IN KAZAKH AND NOGAI LANGUAGES
31 43
Keywords:
Turkic languages, Nogai language, Turkic units, semanticization, comparative method, lexical-semantic approach.Abstract
The article examines the Kazakh and Nogai languages, which according to the classification of Turkic languages, belong to the Kipchak branch. A lexico-semantic analysis of common nouns in these languages was conducted to determine their specific features. To broaden the scope of the comparative historical direction of linguistics, the present study holds significant importance for the fields of semantics and etymology of Turkic languages. It is noteworthy that the Nogai and Kazakh languages, which were closely in contact with each other during historical development, exhibit similarities in their grammatical and phonetic systems across linguistic units. The names of weapons, religious concepts, livestock, household items, certain traditions, and customs found in historical epic poems language exhibit a lexical layer that demonstrates their proximity. It is known that today, languages have diverged from each other due to various historical, and economic conditions, and territorial distances. Research shows that they have even adopted features from other unrelated languages. However, the fundamental nature of Turkic languages, which share a common origin, has remained intact. These foundational features pave the way for scientific inquiry. By examining common words across related languages, it is possible to uncover linguistic characteristics and enrich the corpus of today's linguistic studies with hidden linguistic information.
References
Валиханов Ч.Ч. Собрание сочинений в пяти томах. – Т.1. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии, 1984–1985. – 176 с.
Өмірәлиев Қ. Көне түркі әдеби ескерткіштері туралы зерттеулер. – Алматы: Арыс, 2010. – 656 б.
Сикалиев И.М. Ногайский героический эпос. – Черкесск: Кчиги, 1994. – 328 с.
Күркебаев К.К., Қалиакпар Д.Қ. Ноғайлы дәуірі эпостық шығармаларының лексикалық сипаты // ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы. – 2020. – №2 (178). – Б. 67–73.
Құрышжанов Ә. Орхон-Енисей жазуы ескерткіштерінің зерттелу тарихы мен грамматикалық очерктері: көмекші құрал. – Алматы: Ғылым, 1964. – 127 б.
Томанов М.Т. Түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасы: оқу құралы. – Алматы: ҚазМҰУ, 1992. – 190 б.
Баскаков Н.А. Ногайский язык и его диалекты: грамматика, тексты и словарь / Отв. ред. проф. Н.К. Дмитриев. – М.: Издательство Академии наук СССР, 1940. – 272 с.
Ногайско-русский словарь / под ред. Н.А. Баскакова. – М.: Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1963. – 494 с.
Қазақ әдеби тілінің сөздігі. Он бес томдық. 3-том. / Құраст. Б. Сүйерқұлова, Т. Жанұзақ, О. Жұбаева және т.б. – Алматы: Ғылым, 2011. – 744 б.
Салқынбай А. Қазіргі қазақ тіліндегі -у тұлғалы қимыл есімінің семантикасы мен функциясы: филол. ғыл. канд. ... дис. – Алматы, 1991. – 169 б.
Атуов Р.К. Ногайша-орысша соьзлик (тематикалык). – Черкесск: Кчиги, 2005. – 56 б.
Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігі: монография. – Алматы: Ғылым, 1966. – 240 б.
Манкеева Ж. Қазақ тіл білімінің мәселелері. – Алматы: Абзал-Ай, 2014. – 640 б.
Шихмурзаев Д.М. Ногайша-орысша фразеологиялык соьзлиги. – Махачкала: ООО «Издательство НИИ педагогики», 2006. – 296 с.
Абдурахманова М.Б. «Көз» концепті: лингвомәдени және танымдық парадигмасы: филол. ғыл. канд. ... дис. – Алматы, 2008. – 120 б.
Сыздық Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы. – Алматы: Арыс, 2004. – 208 б.
REFERENCES
Valikhanov Ch.Ch. Sobranie sochineniy v piati tomah [Collected works in five volumes]. – T.1. – Alma-Ata: Glavnaia redakcia Kazahskoi sovetskoi enciklopedii, 1984–1985. – 176 s. [in Russian]
Omіraliev K. Kone turkі adebi eskertkіshterі turaly zertteuler [Research on ancient Turkic literary monuments]. – Almaty: Arys, 2010. – 656 b. [in Kazakh]
Sikaliev I.M. Nogaiskiy geroicheskiy epos [Nogai heroic epic]. – Cherkessk: Kchigi, 1994. – 328 s. [in Russian]
Kurkebaev K.K., Qaliakpar D.Q. Nogaily dauіrі epostyq shygarmalarynyn leksikalyq sipaty [Lexical character of the epic works of the Nogai era] // QazUU Habarshysy. – 2020. – №2 (178). – B. 67–73. [in Kazakh]
Quryshjanov A. Orhon-Enisei jazuy eskertkіshterіnіn zerttelu tarihy men grammatikalyq ocherkterі [The History of the Study and Grammatical Sketches of the Monuments of Orkhon-Yenisei Writing]: komekshі qural. – Almaty: Gylym, 1964. – 127 b. [in Kazakh]
Tomanov M.T. Turkі tіlderіnіn salystyrmaly grammatikasy [Comparative grammar of Turkic languages]: oqu quraly – Almaty: QazMU, 1992. – 190 b. [in Kazakh]
Baskakov N.A. Nogaiskiy iazyk i ego dialekty: grammatika, teksty i slovar [Nogai language and its dialects: grammar, texts and vocabulary] / Otv. red. prof. N.K. Dmitriev. – M.: Izdatelstvo Akademii nauk SSSR, 1940. – 272 s. [in Russian]
Nogaisko-russkiy slovar [Nogai-Russian dictionary] / pod red. N.A. Baskakova. – M.: Gosudarstvennoe izdatelstvo inostrannyh i nacionalnyh slovarei, 1963. – 494 s. [in Russian]
Qazaq adebi tіlіnіn sozdіgі [Dictionary of the Kazakh literary language]. On bes tomdyq. 3-tom. / qurast.: B. Suiyerqulova, T. Januzaq, O. Jubaeva jane t.b. – Almaty: Gylym, 2011. – 744 b. [in Kazakh]
Salqynbay A. Qazіrgі qazaq tіlіndegі -u tulgaly qimyl esіmіnіn semantikasy men funkciyasy [Semantics and function of the «-u» ending infinitive form verbs in the modern Kazakh language]: fil. gyl. kand. ... dis. – Almaty, 1991. – 169 b. [in Kazakh]
Atuov R.K. Nogaisha-oryssha sozlik (tematikalyk) [Nogai-Russian dictionary (thematic)]. – Cherkessk: Kchigi, 2005. – 56 b. [in Russian] 12. Qazaq tіlіnіn qysqasha etimologiyalyq sozdіgі [Brief Etymological Dictionary of the Kazakh language]: monografia. – Almaty: Gylym, 1966. – 240 b. [in Kazakh]
Mankeeva J. Qazaq tіl bіlіmіnіn maselelerі [Problems of Kazakh linguistics]. – Almaty: Abzal-Ai, 2014. – 640 b. [in Kazakh]
Shihmurzaev D.M. Nogaisha-oryssha frazeologialyq sozligi [Nogai-Russian phraseological dictionary]. – Mahachkala: OOO «Izdatelstvo NII pedagogiki», 2006. – 296 s. [in Russian]
Abdurahmanova M.B. «Koz» konceptі: lingvomadeni jane tanymdyq paradigmasy [Eye concept: linguocultural and cognitive paradigm]: filol. gyl. kand. ... dis. – Almaty, 2008. – 120 b. [in Kazakh]
Syzdyq R. Qazaq adebi tіlіnіn tarihy [History of the Kazakh literary language]. – Almaty: Arys, 2004. – 208 b. [in Kazakh]
