TUVA TÜRKÇESİNDE SÖZ BAŞI /t-/ SESİ
Anahtar Kelimeler:
/t-/ sesi, Tuva Türkçesi, Türk Dilleri, Altay Dilleri, SibiryaÖzet
Altay dillerinin sınıflandırılması ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu sınıflandırmalar yapılırken çeşitli sesler ölçüt olarak kullanılmıştır. Bunlardan biri de söz başı /t-/ sesidir. Tuva Türkçesi söz başı /t-/ sesi genel Türk dili alanı içinde özel bir konum sergilemektedir, bunun bir Oğuz grubu etkisi mi yoksa Moğol dil etkisi mi olduğu konusu hâlâ açıklığa kavuşturulmuş değildir. Bu sebeple bu çalışmada Tuva Türkçesindeki /t-/ sesinin söz başındaki durumu incelemeye alınmış olup, söz başı /t-/ sesinin Moğol, Mançu-Tunguz, Kore, Japon ve Türk dili alanındaki durumundan bahsedilerek, Sibirya Türk lehçelerindeki durumu Tuva Türkçesi temelinde ayrıntılı olarak incelenmeye çalışılacaktır.
Referanslar
Barutcu, Sema. “Altayca Kelime Başı /p/” Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler)1989, c. 3, s. ss.1-40.
Ramstedt, G. J. Einführung in die Altaische Sprachwissenschaft, I Lautlehre, (Haz. Pentti Aalto), Helsinki. 1957.
Poppe, N. Vergleichende Grammatik der Altaischen Sprachen, Wiesbaden: Otto Harrassowitz. 1960.
Poppe, N. Introduction to Mongolian Comparative Studies, Helsinki. 1987.
Korkmaz, Z. Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK. 2010.
Tsintsius, Vera. Sravnitel'na fonetika tunguso-man'chzhurskikh yazıkov , Uchpedgiz, Leningrad. 1949.
Choi H.W. Türkçe, Korece,Moğolca ve Mançu-Tunguzcanın Karşılaştırmalı Ses ve Biçim Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2010.
Tekin, Talat. Japonca ve Altay Dilleri, Ankara: Doruk Yayınları. 1993.
Şçerbak, A.M. Sravnitel’naya fonetika tyurkskix yazıkov, Leningrad: İzdatel’svo nauka Leningrad otdeleniye. 1970.
Tenişev, E.R. Sravnitel’no-istoriçeskaya grammatika tyurkskix yazıkov: fonetika, Moskva: İzdatel’svo nauka, 1984; Tenişev, E.R. (Red.) Tuvinsko-russkiy slovar’ , Moskva: İzdatel’stvo sovyetskaya entsiklopediya. 1968.
Räsänen, M. Materialien zur Lautgeschichte der türkischen Sprachen, Helsinki. 1949.
Şçerbak, A.M. Sravnitel’naya fonetika tyurkskix yazıkov, Leningrad: İzdatel’svo nauka Leningrad otdeleniye. 1970.
Gabain, A. Von. Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.
Tekin, T. Orhon Türkçesi Grameri, Ankara: TDK. 2016.
Erdem, Melek “Modern Oğuz Türkçesinde Söz Başı t ~ d” Çağdaş Türkoloji Araştırmaları (Yayına Hazırlayan Gülsüm Killi Yılmaz- Radion D. Sunçugaşev, Ankara-Abakan. 2014.
Akca, Hakan (2017) “Eski Anadolu Türkçesinde Kelime Başı T-/D- Meselesi”, Türkbilig, 2017/34, s.7-24.
Hunutlu, Ümit (2018) “Türkçede K-˃ G- ve T-˃ D- Tonlulaşması Üzerine Düşünceler”, TAED-63,2018, S161-186.
Karaşlar, Selda. “Altay Dillerinde /t/ Sesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2015. c. 8. s. 40, ss.93-101.
Karamanlıoğlu, A.F. Kıpçak Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 1994.
Killi, G. Kuzeydoğu Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Ses Bilgisi, Danışmanı Doç. Dr. Sema Barutcu Özönder, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 1996.
Baraşkov, P.P. Fonetiçeskaya osobennosti govorov yakutskogo yazıka, Yakutsk: Yakutskoye knijnoye izdatelstvo. 1985.
Baskakov, N.A. Grammatika hakasskogo yazıka, Moskva. 1975.
Dırenkova, N.P. Grammatika şorskogo yazıka, Moskva-Leningrad. 1941.
Ishakov, F. G., Tuvinskiy yazık oçerk po fonetika, Moskova. 1957.
Rassadin, V.İ. Fonetika i leksika tofalarskogo yazıka, Ulan-Ude. 1971.
Palm’bah, A.A., İshakov, F.G., “Pridıhatel’naya i nepridıhatel’nıye smıçnıye soglasnıye v tuvinskom yazıke”, İsslodovaniye po sravnitel’naya grammatike tyurskix yazıkov I-fonetika, Moskva. 1955.
Castrén, M.A. Versuch einer koibalischen und karagassichen sprachlehre, St.Petersburg. 1857.
Katanov, N.F. Opıt izsledovaniya uryanxayskogo yazıka s ukazaniyem glavneyşix rodstvennıx otnoşeniy ego k drugim yazıkam tyurkskogo kornya, Kazan: Tipo-litografiya Imperetorskago Kazanskago Universiteta. 1903.
Radloff, W. Obraztsov narodnoy literaturı tyurksix naslediye plemen:nareçiye uryanytsev(soyotov), abakanskix tatar i karagasov, çast 9, St. Petersburg. 1907.
Oxotnikov, S. vd. Pioner, Moskva. 1931.
Sat, Ş.Ç. Tıva Diyalektologiya, Kızıl: Nom Ündürer Çeri. 1987.
Ragagnin, E. Dukhan, a Turkic Variety of Northern Mongolia, Wiesbaden: Harrosowitz Verlag. 2011.
Dıbo, A.; Starostin, S.A.; MudraK, A. An Etymological Dictionary of Altaic Languages, Brill. 2003.
Clauson, S. Gerhard. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford. 1972.
