Жіп таңбалы кӛзелерді Еуропаға кімдер алып барған?
Кілт сөздер:
баулықталған керамика, соғыс балтасы, жалғыз келкі молалар, этникалық түзілім, таралым кеңістігі, мәдениет түрлері, археологиялық қазба кӛріністеріАңдатпа
Орталық және Шығыс Еуропа аумақтарында жүргізілген археологиялық қазбаларда мыс және қола дәуірлеріне жатқызылған жүздеген біркелкі молалардан (одиночных могил) жанына ерте дүниелік тұрмыс заттары мен құралдары – баулықталған керамика (шнуровая керамика) және «тас балталар» (каменные топоры) қойылған адамдардың мүрделері қазып алынған.
Батыс және орыс тарихшылары бұл мәдениет ошақтарын «баулықталған керамика мәдениеті» (культура шнуровой керамики) не «соғыс балтасы мәдениеті» (культура боевых топоров) деп атайды. Әрі ж. с. д. 3200–2300 жылдар не ж. с. д. 2300–1800 жылдар аралығында Еуропада кенеттен пайда болған бұл мәдениет ошағын түлеткендер «таза үндіеуропалық жұрттар болған» деп түйіндейді. Шынында да солай ма? Осының анық-қанығын анықтау үшін мақалада бұл мәдениеттерді кімдердің ӛздерімен бірге Еуропаға алып келіп үлгі еткендігі соңғы жылдары ғана ғылыми айналымға кіріктіріле бастаған тың антропологиялық, археологиялық, лингвистикалық және ДНК-генеалогиялық айғақтар негіз етіле отырып дәйектеледі.
Әдебиеттер тізімі
Кузьмин А.Г. Из предыстории народов Европы // http:www.zlev.ru/59_45.htm
Клесов А.А., Тюняев А.А. Происхождение человека (по данным археологии, антропологии и ДНК-генеалогия). –М.: Белья альвы, 2020. –1024 с.
Клесов А.А. Основная загадка во взаймоотношениях индоевропейской и тюркской языковых семей и попытка ее решения с помощью ДНК-генеалогии // Вестник Российской академии ДНК-генеалогии, 2010.Т. 3, №1, С.3–58.
Клесов А.А. Миграционный путь гаплогруппы R1b1b2 в Европу и рассеяние в Еуропе (критический обзор)// Вестник Российской Академии ДНК-генеалогии. 2010, Т. 3, № 10, С. 1652–1675.
Дроздов Ю.А. Тюркоязычный период европейской истории. –М:, Ярославль: ООО ИПК «Литер», 2011. –600 с.
Шука Г. Были латыши тюрками? Феномен обнаружения тюркского субстрата Прибалтики. – Даугавпиль: «Daugavpils drukerai», 2010. –122 с.
Бейсенбайұлы Ж. Орталық Азиядағы арғытүрк сипатты мәдениеттер: этнотектік аспектілер. –Астана, «Ғылым» баспасы, 2015. –468 б.
Алпысбаев Қ.А. Тас дәуірі. Қазақстан тарихы. Т.1. –А.: Ғылым, 1980. –496 б.
Мелларт Дж. Древние цивилизации Ближнего Востока. М., 1982. –327 с.
Mallory (1989:185). “The Kurgan solution is attractive and has been accepted by many archaeologists and linguists, in part or total. It is the solution one encounters in the Encyclopedia Britannica and the Grand Distionnaire Encyclopedique Larousse”.
Гримбутас М. Цивилизация Великой Богини: Мир Древней Европы. –М.: Российская политическая энциклопедия. 2006. –572 с.
Сүлейменов О. Язык письма. Взгляд в доисторию о происхождении письменности и языка малого человечества. –Алматы, Рим, 1998. –501 с. 13. Блок Р. Этруски. Предстказатели будущего. –М., 2004, –188 с.
Немировский А.И. Этруски. От мифа к истории. –М.: 1983. –С. 317.
Afyoncu E. Truvanin Ġntikami. –Ġstanbul. 2011.
Мамедова С.И. О происхождении этрусков // Вестник КазНУ. Серия филологическая. № 32. 2016. С. 66–170.
Закиев М.З. Глубокие этнические корни тюркских народов. –Астана: Кантана Пресс, 2011. –400 с.
Adile A. Etrüskler (Tursakalar). Türk idiler. –Ankara, 1992. –392 c.
Алинеи М. «Этруски были тюрками (Со времени открытия подтверждений языкового и культурного родства) (“Gli etruschi erano turchi (Dalla scoperta delle affinita genetiche alle conferme linguistiche e culturali)”, опубликованная им в 2013 году в Риме // Подготовил Н.Куанышев. Алтын Орда.
Ельницкий Л.А. Скифия евразийских степей. Новосибирск, 1977. –134 с.
Тацит. Сочинения. –М., 1993. -354 с.
Салғараұлы Қ. Күн тегі мен Айдың бауырлары//Түркология. № 3, 2015. 80–102-б.
Цэвээндорж Д., Кубарев В.Д., Якобсон Э. Арал толгойн хадны зураг (Петроглифы Арал толгой. Монголия) УБ.: Изд-во ИА АНМ, 2005. –204 с. 24. Эрлэнэбаатар Д. Монгол нутгийн дурвулжин булш хиригсуурийн соел (Культуры херексуров и плиточных могил Монголии) УБ.: Изд-во ИА АНМ, УБ ун-та. –275 с.
Клесов А. Новый взгляд на происхождение европейцев...//YouTube. День Тв. 19 июнь 2020 г.
References
Kuzmin A.G. Ġz predystorii narodov Evropy // http:www.zlev.ru/59_45.htm
Klesov A.A., Tnяev A.A. Proishojdenie cheloveka (po dannym arheologii, antropologii i DNK-genealogiя). ¬–M.: Belя alvy, 2020. –1024 s.
Klesov A.A. Osnovnaя zagadka vo vzaimootnoĢeniяh indoevropeiskoi i trkskoi яzykovyh semei i popytka ee reĢeniя s pomo DNK-genealogii // Vestnik Rossiiskoi akademii DNK-genealogii, 2010.T. 3, №1, S.3¬–58.
Klesov A.A. Migrasionnyi put gaplogruppy R1b1b2 v Evropu i rasseяnie v Europe (kriticheskii obzor)// Vestnik Rossiiskoi Akademii DNK-genealogii. 2010, T. 3, № 10, S. 1652–1675.
Drozdov .A. Trkoяzychnyi period evropeiskoi istorii. –M:, Яroslavl: OOO ĠPK «Liter», 2011. –600 s.
ġuka G. Byli latyĢi trkami? Fenomen obnarujeniя trkskogo substrata Pribaltiki. – Daugavpil: «Daugavpıls drukeraı», 2010. –122 s.
Beisenbaiūly J. Ortalyq Aziяdağy arğytürk sipatty mädenietter: etnotektіk aspektіler. –Astana, «Ğylym» baspasy, 2015. –468 b.
Alpysbaev Q.A. Tas däuіrі. Qazaqstan tarihy. T.1. –A.: Ğylym, 1980. –496 b.
Mellart Dj. Drevnie sivilizasii Blijnego Vostoka. M., 1982. –327 s.
Mallory (1989:185). “The Kurgan solutıon ıs attractıve and has been accepted by many archaeologısts and lınguısts, ın part or total. It ıs the solutıon one encounters ın the Encyclopedıa Brıtannıca and the Grand Dıstıonnaıre Encyclopedıque Larousse”.
Grimbutas M. Sivilizasiя Velikoi Bogini: Mir Drevnei Evropy. –M.: Rossiiskaя politicheskaя ensiklopediя. 2006. –572 s.
Süleimenov O. Яzyk pisma. Vzglяd v doistori o proishojdenii pismennosti i яzyka malogo chelovechestva. –Almaty, Rim, 1998. –501 s.
Blok R. Etruski. Predstkazateli buduego. –M., 2004, –188 s.
Nemirovskii A.Ġ. Etruski. Ot mifa k istorii. –M.: 1983. –S. 317.
Afyoncu E. Truvanın Ġntıkamı. –Ġstanbul. 2011.
Mamedova S.Ġ. O proishojdenii etruskov // Vestnik KazNU. Seriя filologicheskaя. № 32. 2016. S. 66–170.
Zakiev M.Z. Glubokie etnicheskie korni trkskih narodov. –Astana: Kantana Press, 2011. –400 s.
Adıle A. Etrüskler (Tursakalar). Türk ıdıler. –Ankara, 1992. –392 c.
Alinei M. «Etruski byli trkami (So vremeni otkrytiя podtverjdenii яzykovogo i kulturnogo rodstva) (“Glı etruschı erano turchı (Dalla scoperta delle affınıta genetıche alle conferme lınguıstıche e culturalı)”, opublikovannaя im v 2013 godu v Rime // Podgotovil N.KuanyĢev. Altyn Orda.
Elniskii L.A. Skifiя evraziiskih stepei. Novosibirsk, 1977. –134 s.
Tasit. Sochineniя. –M., 1993. -354 s.
Salğaraūly Q. Kün tegі men Aidyŋ bauyrlary // Türkologiя. № 3, 2015. 80–102-bb.
Seveendorj D., Kubarev V.D., Яkobson E. Aral tolgoin hadny zurag (Petroglify Aral tolgoi. Mongoliя) UB.: Ġzd-vo ĠA ANM, 2005. –204 s.
Erlenebaatar D. Mongol nutgiin durvuljin bulĢ hirigsuuriin soel (Kultury hereksurov i plitochnyh mogil Mongolii) UB.: Ġzd-vo ĠA ANM, UB un-ta. –275 s.
Klesov A. Novyi vzglяd na proishojdenie evropeisev...//YouTube. Den Tv. 19 in 2020 g.
