Исследование восточных ворот и крепостных стен средневекового города Сыганак
Ключевые слова:
город Сыганак, ворота, замок, Сырдарья, средневековье, средневековые города.Аннотация
В статье на основе средневековых исторических источников и исследований, проведенных на средневековом городе Сыганак дан краткий обзор роли и значения города в истории казахского народа. Сыганак – один из крупных центров на Великом Шелковом пути, важнейший город на Сырдарье. Издавна в Сыганаке была хорошо развита культура, экономика, ремесло и торговля, земледелие и скотоводство. В ХІ–ХІІІ веках был известен как один из центров Кыпчакского ханства, в ХІV–ХV веках – был столицей Ак Орды, а в ХV–ХVІ веках – столицей Казахского ханства, став политическим и экономическим центром ханства. Оборонительная система средневекового города Сыганак, в том числе крепостные стены с воротами, недостаточно изучена, поэтому в рамках данной темы мы решили провести научно-исследовательскую работу, выявить специфику оборонительной системы города и ввести ее в научный оборот. В статье рассмотрены результаты археологических исследований, проведенных на средневековом городище Сыганак, проанализированы архитектурные особенности восточных ворот и крепостных стен города, технология изготовления и строительные материалы. Кроме того, был проведен сравнительный анализ сыганакских ворот с воротами средневековых городов региона и сделаны дополнительные научные выводы. На основании натурных данных, полученных в ходе раскопок, была определена хронология восточных ворот и крепостных стен.
Библиографические ссылки
Жолдасбаев С. Ортағасырлық Сығанақ қаласы (X–XVІІІ ғғ.). – Түркістан: Тұран баспасы, 2009. – 246 б.
Лерх П. Археологическая поездка в Туркестанский край в 1867 году. – СПб.: Типография императ. акад. наук, 1870. – 38 с.
Смирнов Е.А. Древности на среднем и нижнем течении р. Сырдарьи // ПТКЛА от 17 февраля 1897. – 7 с.
Каллаур В.А. Древние города Саганак (Сунак), Ашнас или Эшнас (Асанас) в Перовском уезде, разрушенные Чингиз-ханом 1219 г. / ПТКЛА. Приложения к протоколу от 7 февраля 1900.
Кастанье И.А. Надгробные сооружения киргизских степей. – Оренбург, 1911. – С. 189–192 .
Якубовский А.Ю. Развалины Сыгнака / Сообщения ГАИМК. 1929.
Бернштам А.Н. Проблемы древней истории и этногенеза Южного Казахстана / Известия АН Каз ССР. Серия археологическая. Выпуск 2. – Алматы, 1949. – С. 59–99.
Агеева Е.И., Пацевич Г.И. Из истории оседлых поселений и городов Южного Казахстана / Труды ИИАЭ АН Каз ССР. Т.5. – Алматы, 1958. – 215 с.
Акишев К.А., Байпаков К.М., Ерзакович Л.Б. Древний Отрар. – Алматы, 1970. – 207 с.
Жолдасбаев С., Мургабаев С., Бахтыбаев М., Нурханов Б., Арынов Қ. 2011 жылы Ортағасырлық Сығанақ қаласында жүргізілген ғылыми-зерттеу жұмыстарының есебі. – Түркістан, 2011. – 133 б.
Жолдасбаев С., Мургабаев С., Бахтыбаев М., Нурханов Б., Арынов Қ. 2012 жылы Ортағасырлық Сығанақ қаласында жүргізілген ғылыми-зерттеу жұмыстарының есебі. – Түркістан, 2012. – 145 б.
Жолдасбаев С., Мургабаев С., Бахтыбаев М., Нурханов Б., Арынов Қ. 2013 жылы Ортағасырлық Сығанақ қаласында жүргізілген ғылыми-зерттеу жұмыстарының есебі. – Түркістан, 2013. – 49 б.
Акылбек С.Ш. Цитадели Отрара / Археологияның шыңына шыққан К.А. Ақышевтың туғанына 90 жыл толуына арналған «Қазақстан территориясындағы ежелгі және ортағасырлық мемлекеттер» атты халықаралық ғылыми конференция материалдарының жинағы. – Алматы, 2014. – Б. 413–430.
Елеуов М., Ақымбек Е., Қалиев С,. Әлжанов Р. Тұран археологиялық экспедициясының 2005 жылы Республикалық «Мәдени мұра» бағдарламасы бойынша жасаған «Ортағасырлық Сауран қаласы» келісім шарт тақырыбында жүргізген зерттеулері. – Түркістан, 2005. – Б. 8–26.
Жолдасбаев С., Жетібаев К., Бахтыбаев М., Мургабаев С., Арынов Қ., Сиздиков Б., Гурсой М., Амантуров М., Малдыбекова Л. «Қызылорда облысының мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі тапсырысы бойынша орындалған «Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданындағы Сығанақ қалашығына археологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізу» тақырыбы бойынша 2019 жылы атқарылған ғылыми-зерттеу жұмыстары жайлы есеп. – Түркістан, 2020. – 118 б.
Жолдасбаев С., Жетібаев К., Бахтыбаев М., Мургабаев С., Арынов Қ., Сиздиков Б., Гурсой М., Амантуров М., Малдыбекова Л. «Қызылорда облысының мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Қызылорда облыстық тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау жөніндегі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі тапсырысы бойынша орындалған «Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданындағы Сығанақ қалашығына археологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізу» тақырыбы бойынша 2019 жылы атқарылған ғылыми-зерттеу жұмыстары жайлы есеп. – Түркістан, 2019. – 161 б.
Жетібаев К., Жолдасбаев С., Арынов Қ., Бахтыбаев М. Сығанақ қалашығында 2019 жылы жүргізілген археологиялық зерттеу жұмыстарының нәтижелері // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2020. – №2 (116). – Б. 312–325.
Zholdasbaev S., Aldabergenova M. The medival town of Kazakhstan // Asian Social Science. Volume 9, Issue 5, 2013. – P. 73–82.
Жолдасбаев С., Жетібаев К., Бахтыбаев М., Арынов Қ. Сығанақ қалашығының шығыс қақпасында жүргізілген археологиялық қазба жұмыстары // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2019. – №1 (111). – Б. 7–17.
