JUMABAY ABILOV VE KAZAK KOMEDISININ TÜRLERİ İLE TÜR ÇALIŞMALARI
145 137
Anahtar Kelimeler:
Kazak komedisi, diyalog-komedi, istikrarlı koordinasyon faktörleri, Kazak komedisinin doğuşu, diyalog-komedi türleriÖzet
Makale, Kazak komedisinin incelenmesi ile ilgilidir. Bilim adamı Zhumabay Abilov'un Kazak komedisinin doğuşu ve tür özelliklerine ilişkin araştırma çalışmasına dayalı olarak bilimsel bir analiz yapılmıştır. Komedinin ortaya çıkışı ile ilgili olarak eski kaynaklara indikçe Kazak komedisinin ne kadar az incelendiği görülmektedir. Herhangi bir ülkenin yazılı edebiyatında komedi türünü inceleme eğilimi vardır ve sözlü edebiyatında ise komedi türleri dikkate alınmamaktadır. Muhtemelen bu yüzden, bundan önce Kazak komedisinin sadece "Hiciv komedisi" ve "Lirik komedi" türleri bilinmekteydi. Kazak komedisini folklorla bağlantılı olarak inceleyen Zhumabay Abilov ise daha önce kullanılmayan “Diyalog komedi” türünü edebi dolaşıma sokmuştur. Her ülkenin, her ulusun kendi gülümsemesi vardır. Halk komedisi adını alan sözlü kahkaha biçimlerinin sistemleştirilmesi ve bilimsel olarak izlenmesi kapsamlı araştırmaları gerektirmektedir. Makalede, bilim adamı Zhumabay Abilov'un "Kazak Komedisi" adlı araştırma çalışmasında, ulusal edebiyatımızın başlangıcı olan sözlü edebiyatın Kazak halk tiyatrosunda örneklerini ve istikrarlı koordinasyon faktörleri hakkında vardığı sonuçları sunulmaktadır. Diyalog-komedi türünün incelenmesi ve sınıflandırılması bilimsel temellere dayanmaktadır.
Referanslar
Әл-Фараби. Өлең өнерінің қағидалары туралы трактат / Әдебиет теориясы. Нұсқалық. – Астана: Фолиант, 2003. –344 б. https://melimde.com/edebiet-teoriyasi-nsali-foliant-baspasi-2003-344-bet-edebiet-t.html?page=2
Нұрғали. Р. Жеті томдық шығармалар жинағы. Бірінші том. Драма өнері. – Астана: Фолиант, 2005. –367 б.
Әбілов Ж. Қазақ комедиясы. –Алматы: Ғылым, 2000. –272 б.
Борев Ю. Эстетика.2 томдық. І Т. Москва, 1999. –136 б.
Мұқанов. С. Халық мұрасы. –Алматы: Жазушы, 2002. –304 б.
Уәлиханов Ш. Қазақтардағы шамандықтың қалдығы. Таңдамалы. –Алматы: Жазушы, 1985. –560 б.
Орынбор ведомствосы қазақтарының өлген адамды жерлеу және оған ас беру дәстүрінің очеркі. / Алтынсарин Ы. Этнографиялық очерктер және ауыз әдебиет үлгілері. 2-ші бас. толық. –Астана: Алтын кітап, 2007, –166 б. (Қазақ этнографиясының кітапханасы, 13-ші том).
Әбілов Ж. Фольклор – диалог комедияның репертуарлық тармағы. // Түркология. №3, 2005. 78–80 бб.
Жалпы театр өнері мен қазақ театры. / Әуезов М. Шығармаларының елу томдық толық жинағы. –Алматы: Дәуір, Жібек жолы, 2014. 3-том: Мақалалар, әңгімелер, аудармалар, пьесалар.1921–1929. –424 б.
Әуезов М. Қазақстан мемлекеттік театры. // Бел-белестер. –Алматы, 1987. –33 б.
Бейпіл сөз. Қазақтың эротикалық фольклоры. –Алматы: Темірқазық. 2000. 269 б.
Қара қылды қақ жарған. –Алматы, 1997. –109 б.
References
Äl-Farabi. Öleñ önerınıñ qağidalary turaly traktat /Ädebiet teoriasy. Nūsqalyq. «Foliant» baspasy, 2003. 344 b. https://melimde.com/edebiet-teoriyasi-nsali-foliant-baspasi-2003-344-bet-edebiet-t.html?page=2
Nūrğali. R .Jetı tomdyq şyğarmalar jinağy. Bırınşı tom. Drama önerı. – Astana: Foliant, 2005. –367 b.
Äbılov J. Qazaq komediasy. –Almaty: Ğylym, 2000. –272 b.
Borev İu. Estetika. 2 tomdyq. I t. Moskva, 1999. –136 b.
Mūqanov. S. Halyq mūrasy. –Almaty: Jazuşy, 2002. –304 b.
Uälihanov. Ş. Qazaqtardağy şamandyqtyñ qaldyğy. Tañdamaly. –Almaty: Jazuşy, 1985. –560 b.
Orynbor vedomstvosy qazaqtarynyñ ölgen adamdy jerleu jäne oğan as beru dästürınıñ ocherkı. / Altynsarin Y. Etnografialyq ocherkter jäne auyz ädebiet ülgılerı. 2-şı bas. tolyq. –Astana: Altyn kıtap, 2007, –166 b. (Qazaq etnografiasynyñ kıtaphanasy, 13-şı tom).
Äbılov J. Fölklor – dialog komedianyñ repertuarlyq tarmağy. // Türkologia, №3, 2005. 78–80 bb.
Jalpy teatr önerı men qazaq teatry./ Äuezov M. Şyğarmalarynyñ elu tomdyq tolyq jinağy. – Almaty: Däuır, Jıbek joly, 2014. 3-tom: Maqalalar, äñgımeler, audarmalar, pesalar.1921–1929. – 424b.
Äuezov M. Qazaqstan memlekettık teatry. // Bel-belester. –Almaty, 1987. 33-b.
Beipıl söz. Qazaqtyñ erotikalyq fölklory. –Almaty: Temırqazyq. 2000. –269 b.
Qara qyldy qaq jarğan. –Almaty, 1997, –109 b.
