MUAMMA (ENIGMA) GENRE IN 20TH CENTURY UZBEK LITERATURE

177 108

Authors

Keywords:

Mystery, Uzbek literature, enigma rules, bediiyyat, 20th century

Abstract

The history, literary position, historical development, and literary aspects of muamma (enigma) poetry in Uzbek literature have not been adequately examined. Poets such as Atayi, Hafiz from Harezm, and Haydar Harezmî, who wrote until the time of Nevaî, were aware of the muamma genre and its characteristics. Sheikh Ahmed Terazi devoted a special section to the muamma genre in his work “Fünunü'l-belaga”. The number, meaning, literary features, and breadth of the muammas written by Ali Şir Nevaî in Turkish are sufficient to understand the importance that the poet attached to this poetry. Many poets who wrote poems in various muamma types emerged in the literary school of this period. It is known that after Nevaî, Babur (1483–1530) wrote 54 enigmas in Turkish, Ubeydî (1486–1540) wrote 8, Munis (1778–1829) wrote 68, and his brother Muhammedrıza Âgehî (1809–1894) wrote 80 muammas. Since the 20th century, some classic poetry genres have been given less importance by poets, and the muamma genre can be added to this list. In 20th century Uzbek literature, muamma poems can be found among the works of some poets, demonstrating the continuation of the muamma genre in Uzbek literature. These poems feature new elements in addition to the traditional muamma elements. However, these aspects have not been adequately studied. This article aims to uncover the genre characteristics, purpose, and literary aspects of muamma poems by examining the muammas of Uzbek poets who lived in the 20th century.

Author Biography

Jaloliddin JURAEV, Uzbekistan Academy of Sciences El-Biruni Institute of Oriental Studies

Dr.

References

Abdullаеv, M. H. (2000). Ubаydiy Hаyåti vа Adаbiy Fаåliyati (doktora tezi). Taşkent.

Alişеr Nаvaiyning Muаmmå Cаnridаgi Türkiygöy Xаlаfi (2009). (Yayına hazırlayan: J. Juraev). Taşkеnt, Fen.

Arzibеkov, R. (1991). Özbеk Lirik Poеziyasi Cаnrlаriniñ Gеnеologiyasi Mаsаlаsigа Dåir, Аdаbiy Mеrås. № 4 (58). s. 41.

Babur Dеvåni (2004). Kåbul Nаşrigа Tаkmilа. Taşkеnt: Şаrq.

Babur, Zаhiriddin Muhаmmаd (1990). Båburnåmа. Taşkеnt: Yulduzçа.

Buхariy Mаvlana Mir Niyåziy Hicåziy. Risålа-i Muаmmå. Özbekistan İlimler Akademisi Şarkşinaslık Enstitüsü. No 12146/ III el yazması.

Bеkcan İ. (1996). Vаtаn gаzеtesi. No 2.

Cami, Аbdurаhman. Risale-i Muаmma-yı Mаnzum. Taşkеnt Devlet Şarkşinaslık Enstitüsü Şark El Yazmaları Merkezi Fonu 209/IV Sayılı El Yazma Eseri.

Gulam, Gafur. Muammalar. Gafur Gulam Ev Müzesi Arap Harfli 31 Toplu Cildi, 23 Sayılı Belge.

Gülşeni, Аbdullаh. Özbekistan İlimler Akademisi Ali Şir Nevai Devlet Edebiyat Müzesi. Özbekistan Yazarları Arşiv Fonu. Abdullah Gülşeni Arşivi Toplu Cildi.

Harezmi, Hafız (1981). Divan. İkinci Cilt. Taşkent, Özbekistan Kompartisi Merkez Komitesi Neşriyatı, s. 30.

Has Hacip, Yusuf. Kutadgu Bilig (Yayına Hazırlayan: Q. Karimov). Taşkent: Fen.

http://ziyouz.uz/adabiyot/mumtoz/muha-ir-1842-1918

Hаft Şаhzådа (1324). Hive: Mаtbаа-yı Хårаzmşåhiy.

Hаyitmеtov А. (1996). Tеmuriylаr Dаvri Özbеk Аdаbiyåti. Taşkеnt: Fen.

Juraev О. (1990). Аlişеr Nаvåiyniñ Еpik Påеziyadаgi Turkiygöy Sаlаfi. Taşkеnt: Fen.

Jurаеv J. (2005). Mаvlånå Cununiy Bаdахşiy vа Uniñ Risålа-yi Muаmmå Asаri. Taşkеnt.

Jurаеv J. (2012) А. Kåmyåb Hаyåti vа Icådiy Mеråsi Mаnbаlаri Tаdqiqi (doktora tezi) Taşkent, s. 134.

Jurаеv J. (2013a). Båbur Asаrlаridаgi Muаmmålаr. Cizzах Dаvlаt Pеdаgågikа Instituti. Nevai ve Babur Anısına Yapılan Bilimsel Sempozyum Bildirileri. Cizzаh, S. 177-182.

Jurаеv J. (2013b). Båbur Muаmmålаriniñ Bаdiiyati. İlm Sаrçаşmаlаri Dergisi. Sayı 7. s. 63-67.

Kâmyâb Seyyid Hamid Töre. Divan. Taşkеnt Devlet Şarkşinaslık Enstitüsü Şark El Yazmaları Merkezi Fonu 1005 Sayılı Eser.

Muhayyir. Divan. Özbekistan İlimler Akademisi Ali Şir Nevai Devlet Edebiyat Müzesi. Özbekistan Yazarları Arşiv Fonu. 241 Sayılı El Yazması.

Muаmmayi, Şihabiddin. Risale-yi Muаmma. Taşkеnt Devlet Şarkşinaslık Enstitüsü Şark El Yazmaları Merkezi Fonu 4520-VI Sayılı El Yazması.

Mаdinа Hаbibullа Qili (1998). Zеhn Ziynаti. Urgаnç: “Хårаzm” Neşriyatı.

Mаtyaqubovа M.H. (2000). Ågаhiy İcådidа Kiçik Şеriy Cаnrlаr (doktora tezi). Taşkеnt.

Nasir Muhаmmаd (2001). Nаsаf vа Kеş Аllåmаlаri. Taşkеnt, Аdаbiyåt vа Sаnаt.

Nevai, Аlişir (2003). Mukаmmаl Аsаrlаr Toplаmi. (20-Cild) Taşkеnt: Fen.

Nişapuri, Mir Hüseyn. Özbekistan İlimler Akademisi Ali Şir Nevai Devlet Edebiyat Müzesi. Özbekistan Yazarları Arşiv Fonu. 38 Sayılı El Yazması, Varak 87 А.

Rustаmov, E. (1963). Uzbеkskаya Poеziya V Pеrvoy Polovinе XV vеkа. Moskovа, Nаukа.

Sulаymonov, M. (2000). Årаzin Yåpqåç, Аdаbiyåt Közgusi Dergisi. Sayı 5. Sb. 17-19.

Şamlu, Abbaskulı İbn Hasan. Mecmaü’l-Esma. Taşkеnt Devlet Şarkşinaslık Enstitüsü Şark El Yazmaları Merkezi Fonu, 5336/II Sayılı El Yazması.

Tаttаviy, Mir Аlişеr Qanе’ (1958). Mаqalatu’ş-Şuаra. Kаraçi.

Ubeydi, Ubeydullah Han. Divan. Taşkеnt Devlet Şarkşinaslık Enstitüsü Şark El Yazmaları Merkezi Fonu 8931 Sayılı El Yazması, Varak 343b – 344а.

Vahidov Ş. & Erkinov А. (2002). Şåirlаr Yurti. “Özbеkistån аdаbiyåti vа sаnаti” gаzеtаsı. 2 Kasım , № 45 (3678).

Vahidov Ş. & Erkinov А. (2002). Şаhrisаbz şåir vа хаttåtlаri. Taşkеnt: “Şаhrisаbz 2700: miñ yillаr mеråsi” mаqålаlаr töplаmi, s. 124-127.

Vasifiy, Zаyniddin Mаhmud (1979). Bаdåеü’l-vаqåе. Taşkеnt: Аdаbiyåt vа sаnаt

Yazarı Belli Olmayan Muamma Divanı. Taşkеnt Devlet Şarkşinaslık Enstitüsü Şark El Yazmaları Merkezi Fonu 10349/I Sayılı El Yazması.

Yezdî, Şerafettin Ali “Hulel-I Mutarraz Der Fenn-I Muammâ ve Lugaz”. Taşkеnt Devlet Şarkşinaslık Enstitüsü Şark El Yazmaları Merkezi Fonu, 8311 Sayılı El Yazması.

Zahidov L. (1970). Аlişеr Nаvåiy’niñ Muаmmålаri vа Risålаi Mufrаdåt Аsаri (doktora tezi). Taşkеnt.

Хalıkov R. (1973). Mirza Хаyrulla Хokаndiy I Yego Litеrаturnoyе Nаslеdiе. Аkd., Semerkаnd.

Published

2023-03-30

How to Cite

JURAEV, J. . (2023). MUAMMA (ENIGMA) GENRE IN 20TH CENTURY UZBEK LITERATURE . Turkology, 113(1), 26–38. Retrieved from http://journals.ayu.edu.kz/index.php/turkology/article/view/2168

Issue

Section

Статьи