Мұсылман қоғамында музыка туралы пікірталастар: тарихи сабақтастық пен қазіргі көзқарастар

9 0

Аңдатпа

Мақалада ислам өркениетінде музыканы теологиялық және философиялық тұрғыдан қарастырудың тарихи дамуы, сондай-ақ оның қазіргі Қазақстан қоғамындағы көріністері кешенді түрде талданады. Зерттеу музыкаға қатысты классикалық құқықтық ұстанымдардың — харам, макрух және мубах — қалыптасуын қамтиды. Арнайы назар мелодияның адамның рухани әлеміне әсеріне аударылады, бұл ислам эстетикасы мен суфий дәстүрі аясында, аль-Газали, әл-Фараби, Ибн Сина сияқты ойшылдардың еңбектері және түркі суфий поэзиясы арқылы қарастырылады. Музыка жеке адамның адамгершілік тәрбиесі мен этикалық кемелдену құралы ретінде талданады. Сонымен қатар, музыкаға ресми діни институттардың қазіргі заманғы көзқарастары, оның мазмұны мен әлеуметтік әсерін ескере отырып қарастырылады. Қазақстан контекстінде ұлттық музыкалық мұра — домбыра күйі, терме — мен исламдық құндылықтар арасындағы тарихи-мәдени сабақтастық айқындалады, радикалды дискурстардың дәстүрлі діни көзқараспен сәйкес келмейтіні көрсетіледі. Мақала музыкаға қатысты шариғаттық бағалаудың әмбебап принципін ұсынады: мелодия бастапқыда аксиологиялық тұрғыдан бейтарап болып саналады, ал оның діни-этикалық статусы мазмұнына, орындау контекстіне және қоғамға әсеріне байланысты анықталады. Мұндай тәсіл рухани дәстүрлерді заманауи мәдени практикалармен үйлестіруге мүмкіндік береді, ислам қоғамында музыканы ақылға сыятын және этикалық тұрғыдан негізделген қабылдаудың негізін жасайды.