Ш. АЙТМАТОВТЫҢ «ҚҰС ЖОЛЫ» ПОВЕСІНДЕГІ АНА ОБРАЗЫ
10 13
Кілт сөздер:
Ана, Жер-ана, тағдыр, үміт, образ, сюжет, психология.Аңдатпа
Бұл мақалада қырғыз жазушысы Шыңғыс Төреқұлұлы Айтматовтың «Құс жолы» повесіндегі аналар образы туралы сөз қозғалады. Жалпы көркемдік шешімі оқырманына ой салатын Айтматов қаламынан туған дүниелер шынайы өмірден алшақ болмауымен құнды. Ал жазушының мақалада қарастырылатын «Құс жолы» повесі сонау өткен ғасырдың алғашқы жартысында орын алған Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қарапайым ауыл аналарының қайсарлығы мен өр рухына арналған туынды. Шығарма кейіпкері (Толғанай) өз жақындарынан түгелдей айырылса да, болашақтан үміт үзбейді. Ол сонау кешегі соғыс жылдарындағы қиыншылыққа мойымай, тарихта аты қалған Домалақ ана дәрежесіне жете білген. Өзінің балаларына бере алмаған жылуын туған ауылына арнаған ол ішкі жан-дүниесі қайғы-мұңға толы болса да, өмірдің қатал сынына қарсы тұра білген Толғанай ел анасына айнала білді. Шығармада Толғанай мен Жер-ана образы адамзат баласы үшін ана деген қасиетті ұғым қаншалықты маңызды екені көрсете алған. Сондай-ақ Шыңғыс Айтматов екі бөлек суреттелген екі ана, яғни кейпкердің өзімен-өзі тілдесуі арқылы өрбитін бастан-аяқ диалогқа құрылған туындысымен оқырманына Ана бейнесінің биік екенін көрсеткен.
Мақалада философиялық астары терең туындыда көтерілген заман бейнесі мен аналар образына әдеби-теориялық талдаулар жасалынды.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Adlam C. Women in Russian Literature After Glasnost: Female Alternatives. – London: Legenda, 2005. – 148 p.
Домалақ ана туралы аңыздар. [Электронды ресурс]. URL: https://qazaqadebieti.kz/35686/domala-ana-turaly-a-yzdar (қаралған күні 14.07.2024)
Corda J. Images of women in 20th-century American Literature and Culture: Female Emancipation and changing gender roles in ‘The age of innocence’, ‘Breakfast at Tiffany’s’ and ‘Sex and the city’, – Tectum Wissenschaftsverlag, 2016. – 119 p. [Electronic resource]. URL: http://library.oapen.org/handle/20.500.12657/26011 (date of access 14.07.2024)
Мүсірепов Ғ. Ананың арашасы. [Электронды ресурс]. URL: https://adebiportal.kz/kz/books/view/ananyn-arasasy__397 (қаралған күні 05.08.2024)
Мұртаза Ш. Ай мен Айша. – Алматы: Қазығұрт, 2002. – 454 б.
Исабеков Д. Әпке. [Электронды ресурс]. URL: https://ulagat.com/2020/09/14/әпке-екі-бөлімді-драма/ (қаралған күні 14.07.2024) 7. Сәменқызы Ұ., Тұрысбек Р., Селами Ф. Ә. Нұрпейісовтің «Соңғы парыз» романындағы тұлғаның көркемдік концепциясы // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №2 (128). – Б. 137–152.
Дәдебаев Ж. Ш. Айтматов және ауыз әдебиеті // Қазақстан мұғалімі. – 1998. – Б. 3. 9. Кофман А.Ф. Художественный мир Чингиза Айтматова // Studia Litterarum. – 2019. – Т. 4, №2. – С. 292–311.
Айтматов Ш. Шығармалары. – Астана: Аударма, 2005. – 499 б.
Таңжарықова А. Көркем мәтінді талдау негіздері. – Алматы: Service Press, 2016. – 259 б.
Nureeva G.I., Mingazova L.I., Rogachev V.I., Sayfulina F.S. Folklore and Mythological Motives in the Works of Ch. Aitmatov // International Journal of Criminology and Sociology. – 2020. – №9. – P. 920–924.
Құттыбаев Ш. Ай мен Айша романындағы ана образы // «Рухани жаңғыру: ХХІ ғасырдағы заманауи білім беру кеңістігінің парадигмалары». Хал. ғыл.-теор. конф. мат. – Тараз: Тараз мемлекеттік педагогикалық университеті, 2020. – Б. 202–205.
Жаппаркулова К.Н. Филологический анализ малой прозы Чингиза Айтматова // Керуен. – 2020. – Т.67, №2. https://doi.org/10.53871/2078-8134.2020.2-06
Ақтанова А.С., Жундибаева А.Қ. Қазақ әдебиеті: жалпы білім беретін мектептің 7-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Атамұра, 2017. – 174 б.
REFERENCES
Adlam C. Women in Russian Literature After Glasnost: Female Alternatives. – London: Legenda, 2005. – 148 p.
Domalaq ana turaly anyzdar [Legends of the Domalak ana]. [Electronic resource]. URL: https://qazaqadebieti.kz/35686/domala-ana-turaly-a-yzdar (date of access 14.07.2024) [in Kazakh]
Corda J. Images of women in 20th-century American Literature and Culture: Female Emancipation and changing gender roles in ‘The age of innocence’, ‘Breakfast at Tiffany’s’ and ‘Sex and the city’, – Tectum Wissenschaftsverlag, 2016. – 119 p. [Electronic resource]. URL: http://library.oapen.org/handle/20.500.12657/26011 (date of access 14.07.2024)
Musіrepov G. Ananyn arashasy [Mother Intercessor]. [Electronic resource]. URL: https://adebiportal.kz/kz/books/view/ananyn-arasasy__397 (date of access 05.08.2024) [in Kazakh]
Murtaza Sh. Ai men Aisha [Moon and Aisha]. – Almaty: Qazygurt, 2002. – 454 b. [in Kazakh]
Isabekov D. Apke [Sister]. [Electronic resource]. URL: https://ulagat.com/2020/09/14/әpke-ekі-bөlіmdі-drama/ (date of access 14.07.2024) [in Kazakh]
Samenqyzy U., Turysbek R., Selami F. A. Nurpeiіsovtіn «Songy paryz» romanyndagy tulganyn korkemdіk koncepciasy [Artistic concept of personality in the novel “The artistic concept of personality in A. Nurpeisov's novel “The Last Duty” by A. Nurpeisov] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №2 (128). – B. 137–152. [in Kazakh]
Dadebaev Jh. Sh. Aitmatov jane auyz adebietі [Ch. Aitmatov and oral literature] // Qazaqstan mugalіmі. – 1998. – B. 3. [in Kazakh]
Kofman A.F. Hudojestvennyi mir Chingiza Aitmatova [The artistic world of Chingiz Aitmatov] // Studia Litterarum. – 2019. – T. 4, №2. – S. 292–311. [in Russian]
Aitmatov Sh. Shygarmalary [Works]. – Astana: Audarma, 2005. – 499 b. [in Kazakh]
Tanjaryqova A. Korkem matіndі taldau negіzderі [Fundamentals of literary text analysis]. – Almaty: Service Press, 2016. – 259 b. [in Kazakh]
Nureeva G.I., Mingazova L.I., Rogachev V.I., Sayfulina F.S. Folklore and Mythological Motives in the Works of Ch. Aitmatov // International Journal of Criminology and Sociology. – 2020. – №9. – P. 920–924.
Quttybaev Sh. Ai men Aisha romanyndagy ana obrazy [The image of a mother in the novel AI and Aisha] // «Ruhani jangyru: XXІ gasyrdagy zamanaui bіlіm beru kenіstіgіnіn paradigmalary». Hal. gyl.-teor. konf. mat. – Taraz: Taraz memlekettіk pedagogikalyq universitetі, 2020. – B. 202–205. [in Kazakh]
Japparkulova K.N. Filologicheskiy analiz maloi prozy Chingiza Aitmatova [Philological Analysis of Chingiz Aitmatov's short prose] // Keruen. – 2020. – T.67, №2. https://doi.org/10.53871/2078-8134.2020.2-06 [in Russian]
Aqtanova A.S., Jundibaeva A.Q. Qazaq adebietі: jalpy bіlіm beretіn mekteptіn 7-synybyna arnalgan oqulyq [Kazakh literature: textbook for the 7th grade of a comprehensive school]. – Almaty: Atamura, 2017. – 174 b. [in Kazakh]
