Оқыту үдерісінің өнімділігін бағалау көрсеткіштері
49 58
Кілт сөздер:
оқыту, оқыту үдерісі, өнімділік, бағалау, оқыту үдерісінің өнімділігі, өнімділікті бағалау көрсеткіштері.Аңдатпа
Оқыту үдерісі және оның өнімді болуы педагогтарды қызықтыратын мәселе ретінде қарастырылады. Көптеген зерттеулерде оқыту үдерісі іс-әрекет үдерісінің құраушыларына сәйкес қарастырылуы керектігі айтылады, оның ішінде: мақсатты-мотивациялық, операциялық, процессуалдық және рефлексивті-бағалаушылық. Осы құраушылар өз кезегінде оқыту барысында мұғалім мен оқушы іс-әрекеті тұрғысынан білім сапасын арттыратын және оқытудың өнімділігін құраушылар ретінде ұсынылады.
Зерттеулерге сәйкес оқытудың өнімділігіне ықпал ететін негізгі факторлар анықталған, олардың ішінен бастылары ретінде: оқушылардың зерделейтін оқу материалдары, оқытудағы ұйымдастырушылық-педагогикалық ықпал, оқушының оқу мүмкіндіктері мен оқу жұмыстарын жүзеге асырудағы уақыт факторлары алынады. Сондай-ақ ұйымдастырылған оқыту үдерісінің нәтижелері (білім, іс-әрекет және өнім) өз кезегінде өнімді оқытудың нәтижелері болуы мүмкін. Оқытудың өнімділігін бағалау көрсеткіштері ретінде: ұйымдастырылған оқыту үдерісінің барысындағы оқушылардың білім деңгейінің және олардың тәрбиесінің артуы; оқушылардың практикалық іскерліктер мен дағдыларды жүзеге асыруы; оқушылардың ақыл-ойының дамуы; алынған теориялық мағлұматтарды оқушылардың практикада қолдана білуі; оқушылардың оқу еңбегіне үйренуі, материалды саналы түрде игеруі және саналы түрде оқуы, бір нәрсе туралы ұжымдық ойлауы арқылы ойды жеткізе білуі; оқушылардың дүниетанымы, өзіндік талдауы және білімділігі, т.б. алыну керектігі де айтылады.
Бұл мақалада оқыту үдерісінің өнімділігін бағалау көрсеткіші ретінде: оқушылардың оқу-ұйымдастырушылық, ақпараттық іскерлікті жеткілікті түрде меңгеруін; оқушылардың саналы түрде рефлексия мен кері байланысты мұғалімге, оқушыға, оқушыларға беруін; оқушылардың білім деңгейінің (Блум таксономиясы бойынша) артуын; оқушылардың практикалық іскерліктер мен дағдыларды немесе психомоторлы дағдыларды жүзеге асыруын; оқушылардың оқу-тәрбие үдерісіне эмоционалдық-құндылықтық қатынасының тұрақты болуын алу ұсынылады.
Әдебиеттер тізімі
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі / Жалпы ред. басқ. Т. Жанұзақов. – Алматы: Дайк-Пресс, 2008. – 968 б.
Казахско-русский словарь / под ред. Р.Г. Сыздыковой, К.Ш. Хусаин. – Алматы: Дайк-Пресс. 2008. – 962 c.
Ожегов С.И. Словарь русского языка / под ред. Н.Ю. Шведовой. – 21-е. изд., перераб. и доп. – М.: Рус.яз., 1989. – 924 c.
Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Педагогика және психология / жалпы ред. басқ. А.Қ. Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы ЖАҚ, 2002. –256 б.
Образование и наука. Энциклопедия словарь / Гл. ред. Ж.К. Туймебаев. – Алматы: Фолиант, 2008. – 448 c.
Сластенин В.А., Исаев И.Ф., Шиянов Е.Н. Общая педагогика: Учеб. пособие для студ. высш.учеб. заведений / Под ред. В.А. Сластенина. – М.: Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2002. – Ч. 1. – 288 c.
Социально-педагогический словарь. [Электронный ресурс]. URL: http://elibrary.sgu.ru/uch_lit/505.pdf С.83 (дата обращения 30.12.2018)
Нистоцкая В. Что такое продуктивное обучение? [Электронный ресурс]. URL: https://www.shkolazhizni.ru/school/articles/42600/?scheme=https (дата обращения 22.07.2020)
Башмаков М.И. Что такое продуктивное обучение // В кн.: Теория и практика продуктивного обучения. – М.: Народное образование, 2000. – С. 6–14.
Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студ. пед. вузов: В 2 кн. – М.: Гуманит. изд. Центр ВЛАДОС, 1999. – Кн. 1: Общие основы. Процесс обучения. – 576 с.
Ортаев Б.Т., Берік Н.Б., Абдиева Ж.К. Өнімді оқытуды ұйымдастырудағы педагог-психологтың диагностикалық құзыреттілігінің мәні мен мазмұны // «Өзбекәлі Жәнібек оқулары - 2019» Х халықар. ғыл.-тәжіриб. конф. мат. – Түркістан, 2019. – Б. 414–419.
Ортаев Б.Т., Исаев А.И., Туна С. Болашақ мұғалімдердің бақылау іскерліктерін қалыптастыру қажеттілігі // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2020. – №2. – Б. 150–161.
Воеводина С.А., Жукова Т.Л. Педагогика: учеб.-метод. комплекс для студентов 3 курса специальности 1-21 05 06 «Романо-германская филология». – Новополоцк: ПГУ, 2010. – 256 с.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы. Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығы. [Электронды ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200029031 (қаралған күні 19.10.202)
Tuna S., Ortayev B., Boranbayeva A., Isaev A., Isaev G., Mussabekova G. Preparing future teachers to evaluate learning outcomes // Opción. – 2019. Año 35, Regular No.90-2. – P. 385–402.
Эминли Т.Б. Показатели продуктивности учебной деятельности [Электронный ресурс]. URL: http://jurnal.org/articles/2009/ped3.html (дата обращения 19.10.2022)
Как учиться меньше, но лучше? [Электронный ресурс]. URL: https://sredaobuchenia.ru/media/kak-povisit-productivnost-obucheniya (дата обращения 19.10.2022)
REFERENCES
Qazaq tіlіnіn tusіndіrme sozdіgі [Explanatory dictionary of the Kazakh language] / Jalpy red. basq. T. Januzaqov. – Almaty: Daik-Press, 2008. – 968 b. [in Kazakh]
Kazahsko-russkiy slovar [Kazakh-Russian dictionary] / pod red. R.G. Syzdykovoi, K.Sh. Husain. – Almaty: Daik-Press. 2008. – 962 s. [in Russian]
Ojegov S.I. Slovar russkogo iazyka [Dictionary of the Russian language] / pod red. N.Iu. Shvedovoi. – 21-e. izd., pererab. i dop. – M.: Rus.iaz., 1989. – 924 s. [in Russian]
Qazaq tіlі terminderіnіn salalyq gylymi tusіndіrme sozdіgі: Pedagogika jane psihologia [Field scientific and explanatory dictionary of terms of the Kazakh language: Pedagogy and psychology] / jalpy red. basq. A.Q. Qusaiynov. – Almaty: «Mektep» baspasy JAQ, 2002. –256 b. [in Kazakh]
Obrazovanie i nauka. Enciklopedia slovar [Education and science. Encyclopedia Dictionary] / Gl. red. J.K. Tuimebaev. – Almaty: Foliant, 2008. – 448 b. [in Russian]
Slastenin V.A., Isaev I.F., Shiianov E.N. Obshaia pedagogika [General pedagogy]: Ucheb. posobie dlia stud. vyssh. ucheb. zavedeniy / Pod red. V.A. Slastenina. – M.: Gumanit. izd. centr VLADOS, 2002. – Ch. 1. – 288 s. [in Russian]
Socialno-pedagogicheskiy slovar [Social and pedagogical dictionary]. [Electronic resource]. URL: http://elibrary.sgu.ru/uch_lit/505.pdf S.83 (date of access 30.12.2024) [in Russian]
Nistockaia V. Chto takoe produktivnoe obuchenie? [What is productive learning?] [Electronic resource]. URL: https://www.shkolazhizni.ru/school/articles/42600/?scheme=https (date of access 22.07.2020) [in Russian]
Bashmakov M.I. Chto takoe produktivnoe obuchenie // V kn.: Teoria i praktika produktivnogo obuchenia [What is productive learning // In: Theory and practice of productive learning]. – M.: Narodnoe obrazovanie, 2000. – S. 6–14. [in Russian]
Podlasyi I.P. Pedagogika. Novyi kurs: Uchebnik dlia stud. ped. vuzov: V 2 kn. [Pedagogy. New course: Textbook. In 2 books] – M.: Gumanit. izd. Centr VLADOS, 1999. – Kn. 1: Obshie osnovy. Process obuchenia. – 576 s. [in Russian]
Ortaev B.T., Berіk N.B., Abdieva J.K. Onіmdі oqytudy uiymdastyrudagy pedagog-psihologtyn diagnostikalyq quzyrettіlіgіnіn manі men mazmuny [The meaning and content of the diagnostic competence of a teacher-psychologist in the organization of productive learning] // «Ozbekalі Janіbek oqulary - 2019» X halyqar. gyl.-tajіrib. konf. mat. – Turkіstan, 2019. – B. 414–419. [in Kazakh]
Ortaev B.T., Isaev A.I., Tuna S. Bolashaq mugalіmderdіn baqylau іskerlіkterіn qalyptastyru qajettіlіgі [Future teachers need to develop control skills] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2020. – №2. – B. 150–161. [in Kazakh]
Voevodina S.A., Jukova T.L. Pedagogika: ucheb.-metod. kompleks dlia studentov 3 kursa specialnosti 1-21 05 06 «Romano-germanskaia filologia» [Pedagogy: educational method. complex]. – Novopolock: PGU, 2010. – 256 s. [in Russian]
Mektepke deiіngі tarbie men oqytudyn, bastauysh, negіzgі orta, jalpy orta, tehnikalyq jane kasіptіk, orta bіlіmnen keiіngі bіlіm berudіn memlekettіk jalpyga mіndettі standarttaryn bekіtu turaly. Qazaqstan Respublikasy Oqu-agartu ministrіnің 2022 jylgy 3 tamyzdagy №348 buirygy [Order of the Minister of Education of the Republic of Kazakhstan dated August 3, 2022 No.348 On approval of mandatory state standards for preschool education and training, primary, basic secondary, general secondary, technical and vocational, post-secondary education.]. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200029031 (date of access 19.10.2022) [in Kazakh]
Tuna S., Ortayev B., Boranbayeva A., Isaev A., Isaev G., Mussabekova G. Preparing future teachers to evaluate learning outcomes // Opción. – 2019. Año 35, Regular No.90-2. – P. 385–402.
Eminli T.B. Pokazateli produktivnosti uchebnoi deiatelnosti [Indicators of productivity of educational activities]. [Electronic resource]. URL: http://jurnal.org/articles/2009/ped3.html (date of access 19.10.2022) [in Russian]
Kak uchitsia menshe, no luchshe? [How to study less but better?] [Electronic resource]. URL: https://sredaobuchenia.ru/media/kak-povisit-productivnost-obucheniya (date of access 19.10.2022) [in Russian]
