БЕЙІМБЕТ МАЙЛИННІҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МҰРАЛАРЫН ОҚЫТУДЫҢ МАҢЫЗЫ МЕН ДИДАКТИКАЛЫҚ ШАРТТАРЫ
23 55
Кілт сөздер:
педагогикалық мұра, оқу құралдары, тарихи сабақтастық, кәсіби-интеллектуалдық әлеует, сыни ойлау дағдылары.Аңдатпа
Мақалада Бейімбет Майлиннің әлі ғылыми айналымға енбеген, әдіскер-ғалымдар тарапынан назарға алынбаған педагогикалық мұралары талданып, олардың отандық ғылымды дамытудағы маңызы бағаланады. Қазақ әдебиетінде өзіндік орны бар көрнекті жазушы Бейімбет Майлиннің қаламынан туған төрт оқу кітабы алғаш рет зерттеу нысанына алынып отыр. Зерттеуде жазушының артында қалдырған оқу кітаптарының жазылу тарихын зерделеу, олардың мазмұндық-құрылымдық жүйесін болашақ филолог мұғалімдерге таныту жолдары сараланды. Отандық оқулықтану ғылымының қалыптасу тарихы туралы ақпарат бере отырып, білім алушылардың кәсіби-танымдық, зерттеушілік құзіреттіліктерін қалыптастырудың мүмкіндіктері талданып отыр.
Мақалада тақырыптың ғылыми-әдіснамалық және әдістемелік аспектілері өзара бірлікте қарастырылады. Зерттеу жұмысындағы басты идея – студенттерге тарихи мұраларды талдату барысында білім берудің жаңа технологиялары мен интерактивтік оқыту әдістерін тиімді қолдану қажет, себебі бұл өз кезегінде білім алушылардың кәсіби білім сапасын арттыру мүмкіндіктерін кеңейтеді. Мақаланың ғылыми маңыздылығы қолданылған оқытудың біртұтас әдістемелік жүйесі мен оқу материалдарын талдау және оларды таңдау критерийлерін студенттердің жоба жұмыстарын ұйымдастыруда, мәтінге кешенді талдау тапсырмаларын орындатуда қолдануға тиімділігін көрсетеді. Бұл айтылғандар ұсынылып отырған зерттеу жұмысының жаңашылдығын, тың тақырыпқа арналғандығын дәлелдейді. Сонымен қатар, тақырыптың өзектілігін танытады.
Мақалада Бейімбет Майлиннің қаламынан туған оқу кітаптарын филолог студенттерге танытудың тиімді жолдары талданады, технологиялық шарттары жүйеленеді. Педагогикалық эксперимент барысында студенттердің теориялық және тарихи-педагогикалық мұраларға байланысты кәсіби біліктіліктерін, оқу материалдарына қатысты сыни ойлау дағдыларын дамыту көзделеді. Олар арнайы электив пәннің бір модулінде қамтылған жұмыстардың барысы мен нәтижелеріне талдау жасау арқылы дәйектеледі. Мұндай кешенділік мақалада көрсетілген зерттеу нәтижелерінің біртұтастығы мен ұсынылған қағидалардың сенімділігін қамтамасыз етеді.
Зерттеу жұмысында тарихи-педагогикалық, жүйелік-типологиялық, жанрлық-стильдік талдаулар заманауи талаптарға сай оқыту технологияларымен өзара сабақтастықта қолданылды. Зерттеу нәтижесі осы бірліктің тиімділігін толық көрсетті.
Әдебиеттер тізімі
Майлыұлы Б. Шала сауаттылар үшін оқу кітабы. 3-басылым. – Мәскеу: Кеңес одағындағы елдердің кіндік баспасы, 1929. – 162 б. 2. Майлыұлы Б. Шала сауаттылар үшін оқу кітабы. 4-басылуы. – Алматы: «Қазақстан» баспасы, 1930. – 188 б.
Бейімбет, Ғабит. «Сауат үшін» (сауаттандыру мектептеріне арналған әліппе құралы). – Алматы: «Қазақстан» баспасы, 1933. – 50 б.
Бейімбет, Ғабит, Әмірқан. «Сауаттандырғыш» (сауатсыздар әліппесі) – Алматы: «Қазақстан» баспасы, 1935. – 78 б. 5. Тұрғынов Е. Қазақ даласындағы оқу құралдарының жазылуы мен сауатсыздықты жою мәселесі (Бейімбет Майлиннің елеусіз қыры) // Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы. Филология сериясы. – 2018. – №4 (66). – Б. 135–143.
Хумарзах А. Қазақ қоғамындағы білім жүйесінің даму деңгейі (ХХ ғасыр 20-30 жылдар) (Педагогикалық очерктер). [Электронды ресурс]. URL: https://e-history.kz/kz/history-of-kazakhstan/show/32231#:~:text=%D0%91%D1% (қаралған күні: 20.03.2024)
Кеңестік білім беру жүйесінің жетістіктері мен қайшылықтары. [Электронды ресурс]. URL: https://atamuraweb-kz.translate.goog/?page (қаралған күні: 23.03.2024)
Иманбекова Б. Қазақстандағы педагогикалық ойлар мен білім беру тарихы: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2010. – 158 б.
Байтұрсынұлы A. Тіл – құрал. – Алматы: Сардар, 2009. – 348 б.
Дүйсенбаев А. Педагогика: оқулық. – Астана: Фолиант, 2018. – 264 б.
Таубаева Ш.Т., Иманбаева С.Т., Берикханова А.Е. Педагогика: оқулық. – Алматы: ОНОН, 2018. – 357 б.
Тимофеева Ю.Н. Основные трудности адаптационного периода первокурсников медицинского вуза // Педагогика, психология, общество: современные тренды: материалы Всерос. научн.-прак. конф. с междунар. участием. – Чебоксары: ИД «Среда», 2020. – С. 252–296.
Алипина К.Б., Китапбаева А.А. Білім алушылардың ғылыми-зерттеу құзыреттілігін қалыптастыру // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №4 (130). – Б. 344–360. https://doi.org/10.47526/2023-4/2664-0686.28
Абдуллаева Ж.Т. Көркем шығарманы аудару және талқылау: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2012. – 136 б.
Жанұзакова К.Т. Герменевтика – интерпретация теориясы. – Алматы: Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті, 2013. – 220 б. 16. Қасым Б. Қазақ тіліндегі күрделі сөздер: уәждеме және аталым. – Алматы: Ғылым, 2001. – 119 б. 17. Байменше С. Майлының Бейімбеті. – Алматы: Білім, 1994. – 156 б.
Аккузова А.А. Көркем мәтіндегі коммуникативтік қызметтің прагматикалық сипаты // Қазақстанның ғылымы мен өмірі. – 2020. – №6/2. – Б. 334–340.
Салқынбай А. Ойлау мен таным: Сөз мағынасының тарихи тектілігі мен бүтіндігі // ҚазҰУ хабаршысы. – 2009. – №4 (120). – Б. 135–139.
REFERENCES
Maylyuly B. Shala sauattylar ushin oqu kitaby. 3-basylym [A textbook for preliterates. 3rd edition]. – Maskeu: Kenes odagyndagy elderdin kindik baspasy, 1929. – 160 b. [in Kazakh]
Maylyuly B. Shala sauattylar ushin oqu kitaby 4-basyluy [A textbook for preliterates. 4th edition]. – Almaty: «Qazaqstan» baspasy, 1930. – 188 b. [in Kazakh]
Beyimbet, Gabit. «Sauat ushin» (sauattandyru mektepterine arnalgan alippe quraly) [“For Literacy” (alphabet tool for literacy schools)]. – Almaty: «Qazaqstan» baspasy, 1933. – 50 b. [in Kazakh]
Beyimbet, Gabit, Amirqan. «Sauattandyrgysh» (sauatsyzdar alippesi) [“Literacy” (alphabet of the illiterate)] – Almaty: «Qazaqstan» baspasy, 1935. – 78 b. [in Kazakh] 5. Turgunov E. Qazaq dalasyndagy oqu quraldarynyng jazyluy men sauatsyzdyqty joiu maselesi (Beyimbet Mailinnıng eleusiz qyry) [The writing of educational materials and the problem of eliminating illiteracy in the Kazakh steppe (the insignificant side of Beimbet Maylin)] // Abai atyndagy QazUPU-nin Habarghysy. Filologia seriasy. – 2018. – №4 (66). – B. 135–143. [in Kazakh]
Humarzah A. Qazaq qogamyndagy bіlіm juiesіnіn damu dengeiі (XX gasyr 20–30 jyldar) (Pedagogikalyq ocherkter) [The level of development of the education system in Kazakh society (XX century 20-30 years) (pedagogical essays)]. [Electronic resource]. URL: https://e-history.kz/kz/history-of-kazakhstan/show/32231#:~:text=%D0%91%D1% (date of access: 20.03.2024) [in Kazakh]
Kenestik bilim beru juiesinin jetistikteri men qaishylyqtary [Achievements and contradictions of the Soviet education system]. [Electronic resource]. URL: https://atamuraweb-kz.translate.goog/?page (date of access: 23.03.2024) [in Kazakh]
Imanbekova B. Qazaqstandagy pedagogikalyq oilar men bilim beru tarihy [Pedagogical thoughts and history of education in Kazakhstan]: oqu quraly. – Almaty: Qazaq universiteti, 2010. – 158 b. [in Kazakh] 9. Baitursynuly A. Til – qural [Language is a tool]. – Almaty: Sardar, 2009. – 348 b. [in Kazakh] 10. Duisenbaev A. Pedagogika: oqulyq [Pedagogy: Textbook]. – Astana: Foliant, 2018. – 264 b. [in Kazakh]
Taubaeva Sh.T., Imanbaeva S.T., Berikhanova A.E. Pedagogika: oqulyq [Pedagogy: Textbook]. – Almaty: ONON, 2018. – 357 b. [in Kazakh]
Timofeeva Iu.N. Osnovnye trudnosti adaptacionnogo perioda pervokursnikov medicinskogo vuza [The main difficulties of the adaptation period of first-year medical students] // Pedagogika, psihologia, obshestvo: sovremennye trendy: materialy Vseros. nauch-prakt. konf. s mejdunar. uchastiem. – Cheboksary: ID «Sreda», 2020. – S. 252–296. [in Russian] 13. Alipina K.B., Kitapbaeva A.A. Bilim alushylardyn gylymi-zertteu qyzyrettiligin qalyptastyru [Formation of scientific research competence of students] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №4 (130). – B. 344–360. https://doi.org/10.47526/2023-4/2664-0686.28 [in Kazakh]
Abdullaeva J.T. Korkem shygarmany audaru jane talqylau [Translation and discussion of a work of art]: oqu quraly – Almaty: Qazaq universiteti, 2012. – 136 b. [in Kazakh]
Januzakova K.T. Germenevtika – interpretacia teoriasy [Hermeneutics is a theory of interpretation]. – Almaty: Qazaq memlekettik qyzdar pedagogikalyq universiteti, 2013. – 220 b. [in Kazakh]
Qasym B. Qazaq tilindegi kurdeli sozder: uajdeme jane atalym [Complex words in the Kazakh language: motive and title]. – Almaty: Gylym, 2001. – 119 b. [in Kazakh] 17. Baimenshe S. Mailynyn Beyimbeti [Mayly's Beyimbet]. – Almaty: Bilim, 1994. – 156 b. [in Kazakh]
Akkuzova A.A. Korkem matindegi kommunikativtik qyzmettin pragmatikalyq sipaty [Pragmatic nature of communicative activity in artistic text] // Qazaqstannyn gylymy men omırı. – 2020. – №6/2. – B. 334–340. [in Kazakh]
Salqynbai A. Oilau men tanym: Soz magynasynyn tarihi tektiligi men butindigi [Thinking and cognition: The historical origin and integrity of word meaning] // QazUU habarshysy. – 2009. – №4 (120). – Б. 135–139. [in Kazakh]
