ҚҰНАНБАЙ БЕЙНЕСІ: КӨРКЕМ ШЫНДЫҚ ПЕН ТАРИХИ ШЫНДЫҚ ҮЙЛЕСІМІ
32 53
Кілт сөздер:
көркем шындық, тарихи шындық, образ, кейіпкер, авторлық ұстаным, авторлық мүдде.Аңдатпа
Мақалада Құнанбай бейнесі тарихи шындық пен көркемдік шешімнің үйлесімінде қарастырылған. Мақаланың мақсаты Құнанбай Өскенбайұлы бейнесінің тарихи тұрғыдан берілуі мен көркем шығармадағы сомдалуын салыстырып талдау. Зерттеу мақаланың теориялық және практикалық маңыздылығы Құнанбай Өскенбайұлы бейнесінің тарихи және көркемдік сипатын салыстыра отырып, шығармадағы образ жасалуына әсер ететін факторларды анықтаудан көрінеді. Зерттеу әдістемесінде бірнеше ғалымдардың пікірлері негізге алынған. М. Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы мен Р. Тоқтаровтың «Абайдың жұмбағы» роман-хамсасындағы Құнанбай Өскенбайұлы бейнесі салыстырылды. Зерттеу мақалада салыстыру, аналитикалық, анализдеу, сипаттау, дереккөздерін талдау, салыстырмалы-тарихи әдістер қолданылған. Зерттеу мақаланың қорытындысы бойынша Құнанбай Өскенбайұлы бейнесінің көркем шығармада жасалуына тарихи оқиғалар негіз болғанымен, сол кезеңдегі саяси көзқарастар, цензура, авторлық ұстаным, авторлық мүдде әсері анықталды. Зерттеу құндылығы Құнанбай Өскенбайұлы образының тарихи сипаты мен көркемдік бейнеленуін қарастырудан көрінеді. Осылайша зерттеуде Құнанбай Өскенбайұлы образы жайлы ғылыми көзқарастар талданды. Ғылыми айналымда зерттеу мақала Құнанбай бейнесіндегі тарихи шындық пен көркем шындықтың үйлесімі автор мүддесі, авторлық ұстаным нәтижесінде қалыптасқанымен ерекшеленеді. Зерттеу мақаланың қорытындылары Құнанбай Өскенбайұлы жайлы зерттеулерде, Абайтану саласында қолдануға арналған.
Әдебиеттер тізімі
Жұртбай Т. Құнанбай (Тарихи және әдеби тұлға). – Алматы: Алаш, 2004. – 400 б.
Сапаралы Б. Құнанбай қажы. – Нұр-Сұлтан: Фолиант, 2020. – 344 б.
Ердембеков Б. Арғы атасы қажы еді. [Электронды ресурс]. URL: https://news.arsu.kz/?p=20051 (қаралған күні: 18.04.2024)
Дулатбеков Н. Құнанбай Өскенбаев ісі: дерекнамалық зерттеу. – Нұр-Сұлтан: «Алашорда» қоғамдық қоры, 2021. – 472 б.
Азбанбаев М. Қарқаралы қазағының мінезі. – Астана: «Регис-СТ Полиграф» баспаханасы, 2022. – 242 б.
Абай. Өлеңдер, аудармалар, поэмалар. – Алматы: Атамұра, 2020. – 288 б.
Жолдасова Т. М. Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясындағы Құнанбай бейнесі: фил. ғыл. канд. ... автореф. – Түркістан, 2000. – 33 б.
Құдайбердіұлы Ш. Қалқаман-Мамыр; Еңлік-Кебек; Ләйлі-Мәжнүн; Өлеңдер; Проза: Шығармалар жинағы / құраст. Г. Мұқышева. – Алматы: Өлке, 2013. – 416 б.
Әуезов М. Абай жолы: роман-эпопея. – Нұр-Сұлтан: Foliant, 2021. – 480 б.
Тоқтаров Р. Абайдың жұмбағы: Роман- хамса. – Алматы: Әл-Фараби, 1999. – 752 б.
Әшімхан Т. Тәуелсіздік контексіндегі Рамазан Тоқтаровтың «Абайдың жұмбағы» роман-хамсасы. Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Филология сериясы. – 2019. – №2 (127). – B. 29–35. https://doi.org/10.32523/2616-678X-2019-127-2-29-35 12. Зейнулина А., Ибраева Ә. Қазіргі қазақ романындағы ұлттық көзқарас пен көркем қаһарман // Alatoo academic studies. – 2017. – №2. – Б. 342–349.
Қабдолов З. Арна: зерттеу, сын, эссе. – Алматы: Жазушы, 1988. – 254 б.
Сыдықов Е. Абайдың ғұмырнамасы. Ғылыми-танымдық дерекнама жинағы. 1-кітап. – Нұр-Сұлтан: «Алашорда» Қоғамдық қоры, 2020. – 408 б.
REFERENCES
Zhurtbai T. Qunanbay (Tarih jane adebi tulga) [Kunanbay (Historical and literary figure)]. – Almaty: Alash, 2004.– 400 b. [in Kazakh]
Saparaly B. Qunanbay qajy. [Kunanbay pilgrim]. – Nur-Sultan: Foliant, 2020. – 344 b. [in Kazakh]
Erdembekov B. Argi atasy kajy edi. [His great-grandfather was a pilgrim]. [Electronic resource] https://news.arsu.kz/?p=20051 (date of access: 18.04.2024) [in Kazakh]
Dulatbekov N. Qunanbay Oskenbaev isi: dereknamalyq zertteu [The case of Kunanbay Uskenbayev: documentary research]. – Nur-Sultan: «Alashorda» public fund, 2021. – 472 b. [in Kazakh]
Azbanbaev M. Qarqaraly qazagynyn minezi [Character of Karkarali Kazakh]. – Astana: “Regis-ST Poligraf” baspahanasy, 2022. – 242 b. [in Kazakh]
Abai. Olender, aydarmalar, poemalar [Poems, translations, poems]. – Almaty: Atamura, 2020. – 288 b. [in Kazakh]
Joldasova T.M. Auezovtin «Abay joly» roman-epopeiasyndagy Qunanbai beinesi: fil. gyl. kand. … avtoref. [The image of Kunanbay in Auezov's novel-epic «The path of Abai»: abstract]. – Turkistan, 2000. – 33 b. [in Kazakh]
Qudaiberdiuly Sh. Qalqaman-Mamyr; Enlik-Kebek; Laili-Majnun; Olender; Proza: shygarmalar jinagy [Kalkaman-Mamyr; Enlik-Kebek; Laili-Majnun; Poems; Prose: Collection of works] / qurast. G. Muqysheva. – Almaty: Olke, 2013.– 416 b. [in Kazakh]
Auezov M. «Abay joly»: roman-epopeia [The path of Abai: epic novel]. – Nur-Sultan: Foliant, 2021. – 480 b. [in Kazakh]
Toqtarov R. Abaydin jumbagy: Roman-hamsa. [Abay's mystery: Roman-khamsa]. – Almaty: Al-Farabi, 1999. – 752 b. [in Kazakh]
Ashimhan T. Tauelsizdik konteksindegi Ramazan Toqtarovtyn «Abaydyn jumbagy» roman-hamsa. [Ramazan Toktarov's novel-khamsa «Abai's Mystery» in the context of independence]. L.N. Gumilev atyndagy Eurazia ulttyq universitetinin habarshysy. Philologia seriasy. – 2019. – №2 (127). – B. 29–35. https://doi.org/10.32523/2616-678X-2019-127-2-29-35 [in Kazakh]
Zeinulina A., Ibraeva A. Qazirgi qazaq romanyndagy ulttyq kozkaras pen korkem qaharman [National perspective and artistic hero in the modern Kazakh novel] // Alatoo academic studies. – 2017. – №2. – B. 342–349. [in Kazakh]
Qabdolov Z. Arna: zertteu, syn, esse [Direction: Research, Criticism, Essay]. – Almaty: Jazushy, 1988. – 254 b. [in Kazakh]
Sydykov E. Abaydyn gumyrnamasy. Gylymi-tanymdyq dereknama jinagi. 1-kitap [Biography of Abai. Collection of scientific and educational documents. Book 1]. – Nur-Sultan: «Alashorda» Qogamdyq qory, 2020. – 408 b. [in Kazakh]
