Педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігі: ағымдағы жағдайы мен мәселелері
19 35
Кілт сөздер:
құзыреттілік, диагностика, диагностикалық құзыреттілік, психологиялық-педагогикалық құзыреттілік, білім беру, психология.Аңдатпа
Қазіргі заманда білім беру жүйесі кәсіби қызметті табысты жүзеге асырудың жаңа критерийлерін талап ететін жаһандық өзгерістерге ұшырауда. Маңызды шарттардың бірі туындайтын мәселелерді тиімді шешу үшін үнемі өзін-өзі жетілдіру болып табылады. Педагогикалық қызмет жағдайында, атап айтқанда педагог-психологтар арасында бұл талапты жүзеге асыру диагностикалық құзыреттіліксіз мүмкін емес болып шығады.
Мақалада педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігінің қазіргі деңгейін анықтауға және олардың кәсіби қызметінде кездесетін қиындықтарды талдауға бағытталған зерттеу ұсынылған. Негізгі мақсаттарға когнитивтік білім деңгейін анықтау, кәсіби қызметте қолданудың мотивациялық факторлары және диагностика саласындағы жеке проблемаларды анықтау жатады. Зерттеудің ғылыми маңыздылығы мынада: алынған мәліметтер диагностикалық құзыреттілік деңгейін арттыру бағдарламасын әзірлеу үшін маңызды көрсеткіштер болып табылады. Практикалық маңыздылығы жоғары оқу орындарының педагог- психологтары студенттерінің диагностикалық құзыреттілік моделін қалыптастыру үшін нәтижелерді пайдалануда.
Қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін социологиялық әдістер қолданылды, оның ішінде «Мұғалімдердің кәсіби қиындықтарын экспресс-диагностикалау сауалнамасы» (С.В. Данилов, Л.П. Шустова, Н.И. Кузнецова әдістемесінің модификациясы), «Мұғалімдердің диагностикалық іс-әрекетінің мотивациялық доминанттарын талдау» (авторы О.И. Дорофеева) және психологиялық-педагогикалық диагностика негіздерін білуге арналған тест. Жетісу өңірінен әртүрлі біліктілік санаттары бар 35 педагог-психолог қатысты. Алынған нәтижелер жоғары оқу орындарында диагностикалық құзыреттілікті оқыту жүйесін одан әрі жетілдіру үшін пайдаланылатын болады.
Әдебиеттер тізімі
Послание главы государства К.К. Токаева народу Казахстана – «Справедливое государство. Единая Нация. Благополучное общество» от 1 сентября 2022 года. [Электронный ресурс]. URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-181130 (дата обращения: 01.05.2023)
Послание главы государства К.К. Токаева народу Казахстана – «Экономический курс Справедливого Казахстана» от 1 сентября 2023 года. [Электронный ресурс]. URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-ekonomicheskiy-kurs-spravedlivogo-kazahstana-18588 (дата обращения: 03.05.2023)
Послание главы государства К.К. Токаева народу Казахстана – «Единство народа и системные реформы – прочная основа процветания страны» от 16 марта 2022 года. [Электронный ресурс]. URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-183048 (дата обращения: 05.05.2023)
Дорофеева О.И. Формирование диагностической компетентности педагогов: Методическое пособие / Под ред. И.Ю. Дробининой. – Вологда: Издательский центр ВИРО, 2006. – 80 с.
Абдуллаева П.Т. Университеттік білім беру жүйесінде болашақ педагог-психологтардың диагностикалық құзыреттілігін қалыптастыру: философия докторы (PhD) … дисс. – Алматы, 2018. – 149 б.
Выступление К.К. Токаева на республиканском сьезде педагогов от 5 октября 2023 года. [Электронный ресурс]. URL: https://www.akorda.kz/ru/glava-gosudarstva-prinyal-uchastie-v-respublikanskom-sezde-pedagogov-594513 (дата обращения: 01.05.2023)
Об утверждении профессионального стандарта «Педагог». Приказ и.о. Министра просвещения Республики Казахстан от 15 декабря 2022 года №500. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 19 декабря 2022 года №31149. [Электронный ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2200031149 (Дата обращения: 01.05.2023)
Волошина Л.Н., Воробьева Г.Е., Лащенко Н.Д. Формирование диагностической компетентности будущего воспитателя в условиях профессиональной подготовки // Современные проблемы науки и образования. – 2017. – №2. [Электронный ресурс]. URL: https://science-education.ru/ru/article/view?id=26366 (дата обращения: 31.10.2022)
Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. – М.: Педагогика, 1989. – 192 с.
Rakhmetova N., Sandybaeva J., Kalabaeva D. Pedagogical conditions of formation of competence of future teachers of professional education // International journal of applied and fundamental research. – 2016. – №4-5. – P. 987–990.
Moser Opitz E. The Interrelationship of Diagnosis and Teaching: Developing a Process Model Incorporating Knowledge of Educational Diagnostics and Individual Education Plans // Journal für Mathematik-Didaktik. – 2022. – №43. – P. 205–230. https://doi.org/10.1007/s13138-022-00201-1
Сеничкина А.В. Преемственность развития диагностической компетентности педагога в процессе общепедагогической подготовки // Вестник ВГУ. Серия Проблемы высшего образования. – 2006. – №2. – С. 70–73.
Jan Philipp Volkmer, Andreas Eichler and Elisabeth Rathgeb-Schnierer. Comparing and contrasting solutions to foster diagnostic competence // Twelfth Congress of the European Society for Research in Mathematics Education (CERME12), Feb 2022, Bozen-Bolzano, Italy. [Electronic resource]. URL: https://hal.science/hal-03744889/document
Rachel Wollschläger. Diagnostic Competencies of Teachers. Dissertation, degree of doctor rerum naturalium in Psychology. University of Trier, Germany. – 2016. – 137 р. [Electronic resource]. URL: https://d-nb.info/1197703330/34
Gerich M., Trittel M., Bruder S., Klug J., Hertel S., Bruder R., Schmitz B. (2017). Modeling, measuring, and training teachers' counseling and diagnostic competencies. In D. Leutner, J. Fleischer, J. Grünkorn, E. Klieme (Eds.), Competence assessment in education: Research, models and instruments. Springer International Publishing/Springer Nature. – 2017. – P. 149–166. https://doi.org/10.1007/978-3-319-50030-0_10
Abdullayeva P. For the study of the development of diagnostic competence of future teachers-psychologists in a University environment // Materials of the XII International scientific and practical conference Areas of scientific Thought-2016/2017. December 30, 2016 - january 7, 2017. – Vol. 3. Pedagogical sciences, Sheffield. – P. 14–23.
Сихынбаева Ж.С., Жолдасбекова Д.А. Развитие готовности будущих специальных педагогов к совершенствованию профессиональной деятельности // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №3 (129). https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.17
REFERENCES
Poslanie glavy gosudarstva K.K. Tokaeva narodu Kazahstana – «Spravedlivoe gosudarstvo. Edinaia Nacia. Blagopoluchnoe obshestvo» ot 1 sentiabria 2022 goda [The message of the Head of state K.K. Tokayev to the people of Kazakhstan is “A just state. A united Nation. Prosperous Society” dated September 1, 2022]. [Electronic resource]. URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-181130 (date of access 01.05.2023) [in Russian]
Poslanie glavy gosudarstva K.K. Tokaeva narodu Kazahstana – «Ekonomicheskiy kurs Spravedlivogo Kazahstana» ot 1 sentiabria 2023 goda [The message of the Head of State K.K. Tokayev to the people of Kazakhstan – “The Economic course of a Just Kazakhstan” dated September 1, 2023]. [Electronic resource]. URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-ekonomicheskiy-kurs-spravedlivogo-kazahstana-18588 (date of access 03.05.2023) [in Russian]
Poslanie glavy gosudarstva K.K. Tokaeva narodu Kazahstana – «Edinstvo naroda i sistemnye reformy – prochnaia osnova procvetania strany» ot 16 marta 2022 goda [The message of the Head of State K.K. Tokayev to the people of Kazakhstan – “Unity of the people and systemic reforms are a solid foundation for the prosperity of the country” dated March 16, 2022]. [Electronic resource]. URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-183048 (date of access 05.05.2023) [in Russian]
Dorofeeva O.I. Formirovanie diagnosticheskoi kompetentnosti pedagogov [Formation of diagnostic competence of teachers]: Metodicheskoe posobie / Pod red. I.Iu. Drobininoi. – Vologda: Izdatelskiu centr VIRO, 2006. – 80 s. [in Russian]
Abdullaeva P.T. Universitettіk bіlіm beru juiesіnde bolashaq pedagog-psihologtardyn diagnostikalyq quzyrettіlіgіn qalyptastyru: diss. ... filosofia doktory (PhD) [Formation of diagnostic competence of future teachers-psychologists in the system of university education: diss. ... Doctor of Philosophy (PhD)]. – Almaty, 2018. –149 b. [in Kazakh]
Vystuplenie K.K. Tokaeva na respublikanskom siezde pedagogov ot 5 oktiabria 2023 goda [Speech by K.K. Tokayev at the Republican Congress of Teachers on October 5, 2023]. [Electronic resource]. URL: https://www.akorda.kz/ru/glava-gosudarstva-prinyal-uchastie-v-respublikanskom-sezde-pedagogov-594513 (date of access 01.05.2023) [in Russian]
Ob utverjdenii professionalnogo standarta “Pedagog”. Prikaz i.o. Ministra prosveshenia Respubliki Kazahstan ot 15 dekabria 2022 goda №500 [On the approval of the professional standard “Teacher”. Order of the Acting Minister of Education of the Republic of Kazakhstan dated December 15, 2022 No. 500]. Zaregistrirovan v Ministerstve iusticii Respubliki Kazahstan 19 dekabria 2022 goda №31149. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2200031149 (date of access 01.05.2023) [in Russian]
Voloshina L.N., Vorobieva G.E., Lashenko N.D. Formirovanie diagnosticheskoi kompetentnosti budushego vospitatelia v usloviah professionalnoi podgotovki [Formation of diagnostic competence of the future educator in the conditions of professional training] // Sovremennye problemy nauki i obrazovania. – 2017. – №2. [Electronic resource]. URL: https://science-education.ru/ru/article/view?id=26366 (date of access: 31.10.2022). [in Russian]
Bespalko V.P. Slagaemye pedagogicheskoi tehnologii [Components of pedagogical technology]. – M.: Pedagogika, 1989. – 192 s. [in Russian]
Rakhmetova N., Sandybaeva J., Kalabaeva D. Pedagogical conditions of formation of competence of future teachers of professional education // International journal of applied and fundamental research. – 2016. – №4-5. – P. 987–990.
Moser Opitz E. The Interrelationship of Diagnosis and Teaching: Developing a Process Model Incorporating Knowledge of Educational Diagnostics and Individual Education Plans // Journal für Mathematik-Didaktik. – 2022. – №43. – P. 205–230. https://doi.org/10.1007/s13138-022-00201-1
Senichkina A.V. Preemstvennost razvitia diagnosticheskoi kompetentnosti pedagoga v processe obshepedagogicheskoi podgotovki [Continuity of the development of a teacher's diagnostic competence in the process of general pedagogical training] // Vestnik VGU. Seria Problemy vysshego obrazovania. – 2006. – №2. – S. 70–73. [in Russian]
Jan Philipp Volkmer, Andreas Eichler and Elisabeth Rathgeb-Schnierer. Comparing and contrasting solutions to foster diagnostic competence // Twelfth Congress of the European Society for Research in Mathematics Education (CERME12), Feb 2022, Bozen-Bolzano, Italy. [Electronic resource]. URL: https://hal.science/hal-03744889/document
Rachel Wollschläger. Diagnostic Competencies of Teachers. Dissertation, degree of doctor rerum naturalium in Psychology. University of Trier, Germany. – 2016. – 137 р. [Electronic resource]. URL: https://d-nb.info/1197703330/34
Gerich M., Trittel M., Bruder S., Klug J., Hertel S., Bruder R., Schmitz B. (2017). Modeling, measuring, and training teachers' counseling and diagnostic competencies. In D. Leutner, J. Fleischer, J. Grünkorn, E. Klieme (Eds.), Competence assessment in education: Research, models and instruments. Springer International Publishing/Springer Nature. – 2017. – P. 149–166. https://doi.org/10.1007/978-3-319-50030-0_10
Abdullayeva P. For the study of the development of diagnostic competence of future teachers-psychologists in a University environment // Materials of the XII International scientific and practical conference Areas of scientific Thought-2016/2017. December 30, 2016 - january 7, 2017. – Vol. 3. Pedagogical sciences, Sheffield. – P. 14–23.
Sihynbaeva J.S., Joldasbekova D.A. Razvitie gotovnosti budushih specialnyh pedagogov k sovershenstvovaniu professionalnoi deiatelnosti [Developing the readiness of future special educators to improve their professional activities] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №3 (129). https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.17 [in Kazakh]
