Болашақ мұғалімдердің ұйымдастырушылық іскерлігінің мазмұны және оны жетілдіру жолдары
130 112
Кілт сөздер:
мұғалім, мұғалімнің педагогикалық іс-әрекеті, оқыту іс-әрекеті, педагогикалық жүйе, іскерлік, ұйымдастыру іскерлігі.Аңдатпа
Педагогикалық жүйеде үдерістің ұйымдастырылуы оның құраушылары мен қатысушыларына байланысты. Педагогикалық жүйе құраушылары ретінде: оқу-тәрбие мақсаты, оқу-тәрбие мазмұны, оқыту мен тәрбиелеу әдістері мен тәсілдері, ұйымдастыру формалары, оқыту құралдары мен нәтижелер, басқару мен педагогикалық технологиялар алынады. Педагогикалық жүйеге қатысушы мұғалімнің оқыту іс-әрекетін жүзеге асыруы негізінен педагогикалық іскерліктерге, оның ішінде ұйымдастырушылық іскерлікке байланысты. Сонымен қатар, мұғалім педагогикалық жүйе құраушыларын назарға алумен нәтижелі оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыра алады.
Мақалада мұғалімнің педагогикалық үдерісті жүзеге асырудағы даярлық құраушылары, оның ішінде педагогикалық іскерліктің түрлері айтылады. Педагогикалық іскерлік түрлерінің ғылыми-зерттеу жұмыстарындағы түрлері мен олардың ажыратылуы қарастырылады. Ұйымдастыру іскерлігінің оқыту мақсатына, педагогикалық іс-әрекет деңгейіне, объектісіне, пәніне байланысты ерекшеленетіні көрсетіледі. Мұғалімнің педагогикалық іскерліктері ішіндегі ұйымдастыру іскерлігінің басқа іскерліктермен байланысы, басқарушы іскерлік ретінде қарастырылуы сипатталады.
Сонымен қатар, зерттеушілер тарапынан ұйымдастырушылық іскерліктің: құрастырушылық (зерттеушілік, конструктивті іс-әрекеттері), технологиялық (немесе іс-әрекеттік: ұйымдастырушылық, ақпараттық, коммуникативтік іс-әрекеттері), талдау-бағалау (бақылау-бақылау іс-әрекеттері) іс-әрекеттерінен тұруы қажеттігі ұсынылады.
Болашақ мұғалімдерді даярлау жүйесінде олардың ұйымдастырушылық іскерлігін жетілдірудің: мазмұндық және процессуалдық аспектілері; педагогикалық жүйе тұрғысынан интенсивті және экстенсивті жолдары туралы ақпараттар беріледі.
Әдебиеттер тізімі
Педагогтің кәсіби стандарты // «Атамекен» Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының Басқарма төрағасының 2017 жылғы 8 маусымдағы, №133 бұйрығына қосымша. [Электронды ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200031149 (қаралған күні 10.11.2022)
Описательная модель учителя труда – выпускника педвуза. Научно-методические рекомендации к разработке / Под ред. Ю.К. Васильева. – М.: АПН СССР, 1990. – 50 с.
Ортаев Б.Т., Исаев А.И., Туна С. Болашақ мұғалімдердің бақылау іскерліктерін қалыптастыру қажеттілігі // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2020. – №2. – Б. 149–159.
Кузьмина Н.В. Понятие «педагогической системы» и критерии её оценки // Методы системного педагогического исследования / Под ред. Н.В. Кузьминой. – М.: Народное образование, 2002. – С. 7–52.
Тюптя Л.Т. Формирование умений организаторской деятельности у будущих учителей: дисс. ... канд. пед. наук. – Киев, 1979. – 207 с.
Красовский Ю.Д. Мир деловой игры: Опыт обучения хоз. руководителей. – М.: Экономика, 1989. – 173 с.
Станкин М.Н. Профессиональные способности педагога: Акмеология воспитания и обучения: Кн. для учителей шк., преподавателей сред, спец.и высш. учеб. заведений. – М.: Флинта, 1998. – 364 с.
Методы системного педагогического исследования / Под. ред. Н.В. Кузьминой. – М.: Народное образование, 2002. – 206 с.
Кузьмина Н.В. Профессионализм деятельности преподавателя и мастера производственного обучения профтехучилища. – М..: Высшая школа, 1989. – 119 с.
Кузьмина (Головко-Гаршина) Н.В. Предмет акмеологии. – СПб.: Политехника, 2002. – 189 с.
Елканов С.Б. Основы профессионального самовоспитания будущего учителя. – М.: Просвещение, 1986. – 189 с.
Пошаев Д.Қ. Мамандыққа кіріспе: оқу құралы. – Шымкент: М. Әуезов атындағы ОҚМУ, 2004. – 112 б.
Пешкова В.Е. Педагогика. Часть 1. Введение в педагогическую деятельность: учеб. пособие. – Майкоп: АГУ, 2010. – 42 с.
Забияко М.Ю. Формирование организаторских умений воспитательной деятельности на основе игровой педагогической технологии: дисс. ... канд. пед. наук. – Челябинск, 2004. – 146 с.
15 Әлімов А. Интербелсенді әдістерді жоғары оқу орындарында қолдану: оқу құралы. – Алматы, 2009. – 328 б.
Шeктибaeв Н.А. «Ядро және элементар бөлшектер физикасы» элективті курсын оқыту барысында бoлaшaқ физикa мұғaлімдepінің пәндік құзыреттілігін дaмыту әдістемесі: Философия докторы (PhD) ... дисс. – Алматы, 2022. – 247 б.
REFERENCES
Pedagogtің kasіbi standarty [Professional standard of a teacher] // «Atameken» Qazaqstan Respublikasy Ulttyq kasіpkerler palatasynyn Basqarma toragasynyn 2017 jylgy 8 mausymdagy, №133 buirygyna qosymsha. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200031149 (qaralgan kunі 10.11.2022) [in Kazakh]
Opisatelnaia model uchitelia truda – vypusknika pedvuza [Descriptive model of a teacher of labor – a graduate of a pedagogical university]. Nauchno-metodicheskie rekomendacii k razrabotke / Pod red. Iu.K. Vasileva. – M.: APN SSSR, 1990. – 50 s. [in Russian]
Ortaev B.T., Isaev A.I., Tuna S. Bolashaq mugalіmderdіn baqylau іskerlіkterіn qalyptastyru qajettіlіgі [The need to form control skills of future teachers] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2020. – №2. – B. 149–159. [in Kazakh]
Kuzmina N.V. Poniatie «pedagogicheskoi sistemy» i kriterii ejo ocenki [The concept of “pedagogical system” and its evaluation criteria] // Metody sistemnogo pedagogicheskogo issledovaniia / Pod red. N.V. Kuzminoi. – M.: Narodnoe obrazovanie, 2002. – S. 7–52. [in Russian]
Tiuptia L.T. Formirovanie umeniy organizatorskoi deiatelnosti u budushih uchitelei [Formation of organizational skills of future teachers]: diss. ... kand. ped. nauk. – Kiev, 1979. – 207 s. [in Russian]
Krasovskiy Iu.D. Mir delovoi igry: Opyt obucheniia hoz. Rukovoditelei [World of the business game: Experience in teaching the economic managers]. – M.: Ekonomika, 1989. – 173 s. [in Russian]
Stankin M.N. Professionalnye sposobnosti pedagoga: Akmeologiia vospitaniia i obucheniia [Professional abilities of a teacher: The Acmeology of education and training]: Kn. dlia uchitelei shk., prepodavatelei sred, spec.i vyssh. ucheb. zavedeniy. – M.: Flinta, 1998. – 364 s. [in Russian]
Metody sistemnogo pedagogicheskogo issledovaniia [Methods of systematic pedagogical research] / Pod. red. N.V. Kuzminoi. – M.: Narodnoe obrazovanie, 2002. – 206 s. [in Russian]
Kuzmina N.V. Professionalizm deiatelnosti prepodavatelia i mastera proizvodstvennogo obucheniia proftehuchilisha [Professionalism of the activity of the teacher and the master of industrial training of the vocational school]. – M..: Vysshaia shkola, 1989. – 119 s. [in Russian]
Kuzmina (Golovko-Garshina) N.V. Predmet akmeologii [The subject of acmeology]. – SPb.: Politehnika, 2002. – 189 s. [in Russian]
Elkanov S.B. Osnovy professionalnogo samovospitaniia budushego uchitelia [Basics of professional self-education of the future teacher]. – M.: Prosveshenie, 1986. – 189 s. [in Russian]
Poshaev D.Q. Mamandyqqa kіrіspe [Introduction to the profession]: oqu quraly. – Shymkent: M. Auezov atyndagy OQMU, 2004. – 112 b. [in Kazakh]
Peshkova V.E. Pedagogika. Chast 1. Vvedenie v pedagogicheskuiu deiatelnost: ucheb. posobie [Pedagogy. Part 1. Introduction to pedagogical activity]. – Maikop: AGU, 2010. – 42 s. [in Russian]
Zabiiako M.Iu. Formirovanie organizatorskih umeniy vospitatelnoi deiatelnosti na osnove igrovoi pedagogicheskoi tehnologii [Formation of organizational skills of educational activity on the basis of game pedagogical technology.]: diss. ... kand. ped. nauk. – Cheliabinsk, 2004. – 146 s. [in Russian]
15 Alіmov A. Interbelsendі adіsterdі jogary oqu oryndarynda qoldanu: oqu quraly. – Almaty, 2009. – 328 b. [in Kazakh]
Shektibaev N.A. «Iadro jane elementar bolshekter fizikasy» elektivtі kursyn oqytu barysynda bolashaq fizika mugalіmdepіnіn pandіk quzyrettіlіgіn damytu adіstemesі [Methodology of development of subject competence of the future physics teacher during teaching of the elective course “Physics of nuclear and elementary particles”]: Filosofiia doktory (PhD) ... diss. – Almaty, 2022. – 247 b. [in Kazakh]
