AHMET BAYTURSYNOV'UN EDEBİYAT ÇALIŞMALARI ALANINDAKİ ÇALIŞMALARININ TEORİK TEMELLERİ
39 70
Anahtar Kelimeler:
teori, edebiyat çalışmaları, antropoloji, psikoloji, disiplin, metin.Özet
- yüzyılın başında Kazak biliminin lideri olan A. Baytursynov'un edebiyat çalışmaları alanındaki çalışmaları, o dönemde Avrupa ve Rusya'daki bilim adamlarının antropolojik, psikanalitik ve sanatsal-estetik platformlarıyla iç içe geçmiştir. Mekansal ideolojinin hakimiyetinden önce çıkan Edebiyat çalışmaları kitabının teorik gerekçelerinin temellerine bakarsak, genel olarak ifade özgürlüğünün, düşünme arzusunun bir yönteme, akıma, belirli bir görüş sistemine değil, varlığın nesnel temsiline bağlı olduğu varsayılmıştır. Bilim insanının Avrupa ve Rus edebiyat biliminde öncelik haline gelen yaratıcı arama özgürlüğü arzusu izlenebilir. Bazen inandırıcı olmayan arama deneyimini analiz ederek Kazak edebiyatını buna karşı uyarıyor. Yüzyılın başında meydana gelen, tek taraflı biçime ve yapay kelime oluşumuna takıntılı biçimcilik okulunun girişimlerini eleştiriyor. Aynı zamanda Abaya'nın şiiri, yapaylıktan kaçınırken gerçek yaratıcılığın bir örneği olarak tanıtılmaktadır. Postmodern konum, Abay'ın sözden uzaklaşmadan tüm gerçeğe ve sanata hizmet eden kelimeyi ustaca kullanması gerçeğidir. Kelimeleri bilim adamının konumlarına göre ayrıştırmamak ve ayrıştırmamak için, metnin bütünlüğüne yapılan vurgunun, eserin doğasını gerçekten bilmenize, böylece yazarın bakış açısına ve psikolojisine, onun resimsel varlığına yaklaşmanıza izin veren bir yol olduğunu doğrular.
- Baytursynov'un 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar Türkoloji bilimi tarihinde «Radlovsk dönemi" tarafından kutlanan Avrupa ve Rus antropolojik yönelimleri arayışıyla dönüşümlü olarak yaptığı çalışmaların Kazak edebiyat çalışmalarını o dönemin en iyi bilimsel uygulamalarına yönlendirdiği açıktır. Hem sanatsal arayışta hem de edebiyat araştırmalarını ilerletme yolunda Avrupa deneyimi arayışının önemini vurgulamanın aksine, bu yol bağımsız bir ülkenin edebiyatının nasıl olması gerektiği ile birlik içinde anlamlandırılması gerektiğini göstermektedir.
Referanslar
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Насилов Д.М. Российская тюркология наших дней // Российская тюркология. – 2009. – №1. – С. 3–7.
Богданов К. Повседневность и мифология: исследование по семиотике фольклорной действительности. – СПб.: Азбука, –Азбука-Аттикус, 2015. – 416 с.
Ибраев Ш. Түркология: ғылыми парадигмасы және пәнаралық сипаты // Turkic Studies Journal. – 2019. – №2. Vol. 1. – Б. 41–51.
Чагин А.И. Литература. Конец 19 века – начало 20 века // Большая российская энциклопедия. – М.: Большая Российская энциклопедия, 2004.
Байтұрсынұлы А. Шығармаларының академиялық толық жинағы. Бестомдық. 2-том / Томды құрастырып, баспаға дайындағандар: Матыжанов К., Ісмахова А., Рақыш Ж., Мұстафаева К., Ахмет Ә. – Астана: Smart University Press, 2023. – 876 б.
Брокмейер Й., Харре Р. Нарратив: проблемы и общения одной альтернативной парадигмы // Филологические науки. – 2000. – №3. – С. 29–42
Лэнгле Альфрид. Основы экзистенциального анализа. – СПб.: Питер, 2022. – 288 с.
Хроленко А.Т. Основы современной филологии. – М.: ФЛИНТА: Наука, 2013. – 352 с.
Смулянский А.Е. Исчезающая теория. Книга о ключевых фигурах континентальной философии. – М.: РИПОЛ классик, 2021. – 496 с.
Философия и филология. Круглый стол // Новое литературное обозрение. – 1996. – №17. – С. 45–93.
Лукин В.А. Художественный текст. Основы лингвистической теории. Аналитический минимум. 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Ось – 89, 2005. – 559 с.
REFERENCES
Nasilov D.M. Rossiyskaia tiurkologia nashih dnei [Russian Turkology of our days] // Rossiyskaia tiurkologia. – 2009. – №1. – S. 3–7. [in Russian]
Bogdanov K. Povsednevnost i mifologia: issledovanie po semiotike folklornoi deistvitelnosti [Everyday life and mythology: Studies on the semiotics of folklore reality]. – SPb.: Azbuka, –Azbuka-Attikus, 2015. – 416 s. [in Russian]
Ibraev Sh. Turkologia: gylymy paradigmasi jane panaralyq sipaty [Turkology: scientific paradigm and interdisciplinary nature] // Turkic Studies Journal. – 2019. – №2. Vol. 1. – Б. 41–51. [in Kazakh]
Chagin A.I. Literatura. Konec 19 veka – nachalo 20 veka [Literature. Late 19th century – early 20th century] // Bolshaia rossiyskaia enciklopedia. – M.: Bolshaia Rossiyskaia enciklopedia, 2004. [in Russian]
Baitursynuly A. Shygarmalarynyn akademialyq tolyq jinagy. Bestomdyq 2-tom [A complete academic collection of his works. In five volumes. Volume 2] / Tomdy qurastyryp, baspaga daiyndagandar: Matyjanov K., Ismahova A., Raqysh J., Mustafaeva K., Ahmet A. – Astana: Smart University Press, 2023. – 876 b. [in Kazakh]
Brokmeier Y., Harre R. Narrativ: problemy i obshenia odnoi alternativnoi paradigmy [Narrative: the challenges and promises of one alternative paradigm] // Filologiceskie nauki. – 2000. – №3. – S. 29–42. [in Russian]
Lengle Alfrid. Osnovy ekzistencialnogo analiza [Fundamentals of Existential analysis]. – SPb.: Piter, 2022. – 288 s. [in Russian]
Hrolenko A.T. Osnovy sovremennoi filologii [Fundamentals of modern Philology]. – M.: FLINTA: Nauka, 2013. – 352 s. [in Russian]
Smulianskiy A.E. Iscezaiushaia teoria. Kniga o kliucevyh figurah kontinentalnoi filosofii [A vanishing theory. A book about the key figures of continental philosophy]. – M.: RIPOL klassik, 2021. – 496 s. [in Russian]
Filosofia i filologia. Kruglyi stol [Philosophy and philology. The round table] // Novoe literaturnoe obozrenie. – 1996. – №17. – S. 45–93. [in Russian]
Lukin V.A. Hudojestvennyi tekst. Osnovy lingvisticeskoi teorii. Analiticeskiy minimum [Artistic text. Fundamentals of linguistic theory. Analytical minimum]. –2-e izd., pererab. i dop. – M.: Os – 89, 2005. – 559 s. [in Russian]
