Archival Data of the Activity of Sericul Aldabergenov, which Began from the Alash Idea and Ended with Migration
148 124
Keywords:
Sеrikul Аldаbеrgеnоv, Alash movement, migration, Kazakhs who migrated to Tajikistan, repression of migration managersAbstract
The article, based on data from secret funds, restores the political activities of the representative of the movement Alash Serikula Aldabergenov, whose identity has not yet been investigated. Under the Soviet rule, the political activity of S. Aldabergenov, who participated in the First All-Kazakh Congress with М. Shokai in 1917, which held in Orinbor, took on the most difficult character. The fact that under colonial power he was a regional administrator is evidenced by archival data on the beginning of subsequent political repressions. S. Aldabergenov's documents from secret funds made it possible to reconstruct his biography and socio-political activities, which are still unknown. His commitment to the Alash idea was expressed as resistance to reforms of Soviet power in 1929–1934. He was one of the organizers of the migration of the population, who experienced pressure from the totalitarian authorities to Uzbekistan and Tajikistan from the south of Kazakhstan. This fact served as the basis for concluding that he was the leader. The article proposes the concept of formulating the phenomenon of migration, which has become one of the «white spots» in the history of the Fatherland.
The article presents a new conclusion regarding the phenomenon of migration, which has become one of the topical issues in Fatherland’s history. Data from secret funds in special archives made it possible to draw new conclusions about the history of migrations. It is proved that the transfer process was not spontaneous, but was organized with the involvement of Soviet leaders along with representatives of the traditional elite.
References
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Нұрпейісов К. Алаш һәм Алашорда. – Алматы: Ататек, 1994. – 256 б.
Алашорда: Фотоальбом. – Алматы: «Орхон» Баспа үйі, 2012. – 304 б.
Алаш қозғалысының Оңтүстік қанаты. Движение Алаш: Сборник материалов судебных процессов над алашевцами. Трехтомник. Т.3. Алматы: ФФ «Ел шежіре», 2011. 440 б.
Алаш һәм Түркістан: монография. – Алматы: «Ел-шежіре» ҚҚ, 2013. – 400 б.
Тәтімов М. Цифрлар шежіресі. – Алматы: Ғылым, 1968. – 110 б.
Қозыбаев М., Абылхожин Ж., Алдажуманов К. Коллективизация в Казахстане трагедия крестьянства. – Алма-Ата: АН РК Институт истории и этнологии им. Ч. Валиханова, 1992. – 36 с.
Қозыбаев М.Қ. Тарих зердесі (Замана асуы). 1-кітап. – Алматы: Ғылым, 1998. – 344 б.
Омарбеков Т. 20–30 жылдардағы Қазақстан қасіреті: көмекші оқу құралы. – Алматы: Санат, 1997. – 320 б.
Мендикулова Г.М. Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие. – Алматы: Ғылым, 1997. – 114 с.
Исенов Ө.И. Қазақстандағы 30-жылдардағы ашаршылық: қазақ халқының атамекеннен көшуі // Электронный научный журнал «edu.e-history.kz» – 2020. –№4(24).
Исенов Ө. 30-шы жылдарда қоныс аударған қазақтың жайынан. [Электронды ресурс]. URL: http://taisoigan.kz/tarikh-lketanu/article_post/30-shy-zhyldarda-kˌonys-audargan-kˌazakˌtyң-zhajInan (қаралған күні: 07.12.2020)
Талдыбаев Ж. Қазақ халқы: көші-қон тарихының демографиясы (1926–1959 ж.ж.) // Электронный научный журнал «edu.e-history.kz» – 2016. – №1(05).
Байдалы Р.Ж. 1930-жылдардағы ашаршылық кезіндегі Орта Азия республикаларындағы қазақ босқындары // Электронный научный журнал edu.e-history.kz» – 2020. – №4 (24).
АДПТО. Д. 703, Л. 2-3. (Архив Департамента Полиции Туркестанской области)
«Огонек» Специальный выпуск. Десятилетие национально-территориального размежевания Средней Азии. 1924–1934. – 27 с.
Алаш қозғалысы құжаттар мен материалдар жинағы. Т. 2. – Алматы: Алаш, 2005. – 496 б.
Бибасарұлы А. Бәйтеректің қос бұтағы. Деректі баян. –Алматы: «Арыс», 1999. -172 б.
Алаш қозғалысы. Құжаттар мен материалдар жинағы. Сәуір 1920–1928 жж. 3-том. 1-кітап. –Алматы: «Ел-шежіре», 2007. – 304 б.
АДПТО. Д.15446. ЛЛ.21-23.
АДПТО. Д.215651. Т. 2. Л.281–282.
АДПТО. Д.15446. ЛЛ.8-13.
АДПТО. Д.215651. Т. 2. Л.292–293.
АДПТО. Д.15446. ЛЛ.33–34.
ГА РФ. Ф. Р-7511, опись 5, Д.458, ЛЛ.5, 9. (Государственный архив Российской Федерации)
АДПТО. Д.15446. ЛЛ.27–31.
Қорғантөбе облыстық музейінің фотоальбомы.
ЦГА РТ. Ф.18, оп.1, Д.370. ЛЛ.133. (Центральный архив Республики Таджикистан)
АДПТО. Д.15446. ЛЛ. 101–104.
АДПТО. Д.15446. ЛЛ.116–117.
АДПТО. Д.15446, Т.1, ЛЛ.194.
АДПТО. Д.15446. ЛЛ. 262–272.
АДПТО. 16646. Т.2. ЛЛ.201–261.
АДПГА. Д. 15446, Т.1. ЛЛ.195–196.
АДПГА. Д. 15446, Т.1. ЛЛ.23–24.
АДПГА.Д. 15446, Т.1. Л.27.
АДПТО. Д.15446. Л.81.
REFERENCES
Nurpeisov K. Alash һam Alashorda [Alash and Alashorda]. – Almaty: Atatek, 1994. – 256 b. [in Kazakh]
Alashorda: Fotoalbom [Alashorda: Photo Album]. – Almaty: «Orhon» Baspa үiі, 2012. – 304 b. [in Kazakh]
Alash qozgalysynyn Ontustіk qanaty. Dvijenie Alash: Sbornik materialov sudebnyh processov nad alashevcami [South Wing of the Alash movement. The Alash movement: A collection of materials of the trials of Alash residents]. Trehtomnik. T.3. – Almaty: FF «El-shejіre», 2011. – 440 b. [in Kazakh and Russian]
Alash һam Turkіstan: monografiia [Alash and Turkestan: monograph]. – Almaty: «El-shejіre» QQ, 2013. – 400 b. [in Kazakh]
Tatіmov M. Cifrlar shejіresі [Chronicle of figures]. – Almaty: Gylym, 1968. – 110 b. [in Kazakh]
Qozybaev M., Abylhojin J., Aldajumanov K. Kollektivizaciia v Kazahstane tragediia krestianstva [Collectivization in Kazakhstan is a tragedy of the peasantry]. – Alma-Ata: AN RK Institut istorii i etnologii im. Ch. Valihanova, 1992 g. – 36 s. [in Russian]
Qozybaev M.Q. Tarih zerdesі (Zamana asuy) [History Intelligence]. 1-kіtap. – Almaty: Gylym, 1998. – 344 b. [in Kazakh]
Omarbekov T. 20–30 jyldardagy Qazaqstan qasіretі: komekshі oqu quraly [The tragedy of Kazakhstan in the 20-30s: an auxiliary textbook]. – Almaty: Sanat, 1997. – 320 b. [in Kazakh]
Mendikulova G.M. Istoricheskie sudby kazahskoi diaspory. Proishojdenie i razvitie [Historical destinies of the Kazakh diaspora. Origin and development]. – Almaty: Gylym, 1997. – 114 s. [in Russian]
Isenov O.I. Qazaqstandagy 30-jyldardagy asharshylyq: qazaq halqynyn atamekennen koshuі [Famine of the 30s in Kazakhstan: migration of the Kazakh people from Atameken] // Elektronnyi nauchnyi jurnal «edu.e-history.kz» – 2020. –№4(24). [in Kazakh]
Isenov O. 30-shy jyldarda qonys audargan qazaqtyn jaiynan [About the Kazakhs who migrated in the 30s]. [Elektrondy resurs]. URL: http://taisoigan.kz/tarikh-lketanu/article_post/30-shy-zhyldarda-kˌonys-audargan-kˌazakˌtyң-zhajInan (қaralғan kүnі: 07.12.2020) [in Kazakh]
Taldybaev J. Qazaq halqy: koshі-qon tarihynyn demografiiasy (1926–1959 j.j.) [Kazakh people: demography of migration history (1926–1959)] // Elektronnyi nauchnyi jurnal «edu.e-history.kz» – 2016. – №1(05). [in Kazakh]
Baidaly R.J. 1930-jyldardagy asharshylyq kezіndegі Orta Aziia respublikalaryndagy qazaq bosqyndary [Kazakh refugees in the Central Asian republics during the Famine of the 1930s] // Elektronnyi nauchnyi jurnal edu.e-history.kz» – 2020. – №4 (24). [in Kazakh]
ADPTO. D. 703, L. 2-3. (Arhiv Departamenta Policii Turkestanskoi oblasti [Archive of the Turkestan Region Police Department]) [in Russian]
«Ogonek» Specialnyi vypusk. Desiatiletie nacionalno-territorialnogo razmejevaniia Srednei Azii. 1924–1934 [Decade of National-Territorial Division of Central Asia. 1924–1934]. – 27 s. [in Russian]
Alash qozgalysy qujattar men materialdar jinagy [Alash movement collection of documents and materials]. T. 2. – Almaty: Alash, 2005. – 496 b. (27 b). [in Kazakh]
Bibasaruly A. Baiterektіn qos butagy. Derektі baian [The double branch of Baiterek. Documentary narration]. – Almaty: «Arys», 1999. -172 b. [in Kazakh]
Alash qozgalysy. Qujattar men materialdar jinagy. Sauіr 1920–1928 jj. 3-tom. 1-kіtap [Alash movement. Collection of documents and materials. April 1920–1928. Volume 3. Book 1]. – Almaty: «El-shejіre», 2007. – 304 b. [in Kazakh]
ADPTO. D.15446. LL.21-23.
ADPTO. D.215651. T. 2. L.281–282.
ADPTO. D.15446. LL.8-13.
ADPTO. D.215651. T. 2. L.292–293.
ADPTO. D.15446. LL.33–34.
GA RF. F. R-7511, opis' 5, D.458, LL.5, 9. (Gosudarstvennyi arhiv Rossiskoi Federacii [State Archive of the Russian Federation])
ADPTO. D.15446. LL.27–31.
Qorgantobe oblystyq muzeiіnіn fotoalbomy.
CGA RT. F.18, op.1, D.370. LL.133. (Centralnyi arhiv Respubliki Tadjikistan [Central Archive of the Republic of Tajikistan])
ADPTO. D.15446. LL. 101–104.
ADPTO. D.15446. LL.116–117.
ADPTO. D.15446, T.1, LL.194.
ADPTO. D.15446. LL. 262–272.
ADPTO. 16646. T.2. LL.201–261.
ADPGA. D. 15446, T.1. LL.195–196.
ADPGA. D. 15446, T.1. LL.23–24.
ADPGA.D. 15446, T.1. L.27.
ADPTO. D.15446. L.81.
