Лингвокультурологические особенности концепта «трудолюбие/лень» в казахском языке
2 4
Ключевые слова:
концепт, концептуальное поле, макроконцепты, когнитивная лингвистика, этнокультура, лингвокультурология, познание.Аннотация
В статье рассматриваются когнитивные основы концептов, которые считаются элементами когнитивной лингвистики в языковом образовании. В казахском языке концепт представляет собой универсальное явление, информирующее культуру той эпохи в целом, определяющая мировоззрение конкретного народа. Для определения понятия необходимо определить некоторые особенности и ценности культурного мира, природу и ценность национального сознания. Определены лингвистические характеристики концептов трудолюбия и лени, занимающих особое место в национально-культурном знании. Целью научной статьи является исследование употребления понятия трудолюбие\лень в семантических и концептуальных единицах. Для достижения этой цели научно ориентируясь на понятия когнитивной лингвистики, концепт, концептуальное поле, языковой образ мироздания, выделяя мнения ученых, которые изучаются в рамках современного концептуального знания были достигнуты такие задачи: культурно-национальная семантика языковых репродукций концептов трудолюбие//лень в казахском культурном знаний. Культурная природа концепта трудолюбие/лень в когнитивном дискурсе (обычные словосочетания, пословицы, проза, поэзия) определялась в ходе языковых единиц. В ходе исследования концепт «трудолюбие/лень» в поэтических и прозаических текстах изучался как лингвокультурная единица с культурной меткой, определяющей национально-культурный характер в языковом образе мироздания.
Библиографические ссылки
BIBLIOGRAPHY
Aitkulova G., Avakova R., Zhantasova Z. The Concept of “Diligence/Laziness” in the Linguistic Image of the World // International Journal of Society, Culture & Language. – 2023. – №11(2 (Themed Issue on Language, Discourse, and Society). – P. 94–102. https://doi.org/10.22034/ijscl.2023.2000804.3011 2. Хомский Н. Язык и мышление / Пер. с англ. Б.Ю. Городецкого. – М.: Издательство МГУ, 1972. – 123 с. 3. Перехвальская Е.В. Этнолингвистика: учебник для академического бакалавриата. – М.: Издательство Юрайт, 2016. – 351 с.
Dubrovskaya T.V., Yuskaeva E.I. Language aggression in virtual professional communities // Training, Language and Culture. – 2022. – №6(4). – P. 62–72. https://doi.org/10.22363/2521-442X-2022-6-4-62-72 5. Turco R.G., Rowe M.L., Blatt J.H. Exploring parent profiles in parent–child interactions with e-books // First Language. – 2023. – №43(4). – P. 380–406. https://doi.org/10.1177/01427237231160242 6. Красавский Н.А. Эмоциональные концепты в немецкой и русской лингвокультурах. – Волгоград: Перемена, 2001. – 493 с. 7. Карасик В.И., Стернин И.А. Антология концептов. – Волгоград: Парадигма, 2005. – 352 с. 8. Ніконова В. Г. Трагедійна картина світу в поетиці Шекспіра. – Дніпропетровськ: Вид-во ДУЕП, 2007. – 364 с.
Baizakova V.E., Atanassova S.D. The human mind at the intersection of language and culture: concepts and linguacultural concepts // Bulletin of Al-Farabi Kazakh National University, Philological series. – 2022. – №2 (186). – P. 18–24. 10. Колесов В.В. Жизнь происходит от слова... – СПб.: Златоуст, 1999. – 368 с. 11. Brumfit C. The Communicative Approach to Language Teaching. – Oxford University Press, 1994. – 243 p.
Телия В.Н. Русская фразеология. Семантический, прагматический и лингвокультурологический аспекты. – М.: Школа «Языки русской культуры», 1996. – 288 с.
Баймұханбетова М.Б. Абай мен Шәкәрім шығармалары тіліндегі тілдік дәстүрлерінің жалғастығы (когнитивтік аспектіде): филол. ғыл. канд. ... автореф. – Астана, 2009. – 31 б. 14. Құдайбердіұлы Ш. Сыр сөз. – Алматы: Отбасы хрестоматиясы, 2021. – 256 б.
Күштаева М.Т. Тары концептісінің семантикалық құрылымы мен лингвомәдени мазмұны: филол. ғыл. канд. ... дис. – Алматы, 2002. – 192 б.
Алтынбеков А. Шәкәрім Құдайбердіұлы мұраларындағы әлеуметтік-тәлімдік ойлар: филол. ғыл. канд. ... дис. – Алматы, 2014. – 137 б. 17. Нұрдәулетова Б.И. Когнитивті лингвистика. – Алматы: Қазақстан Республикасы Жоғары оқу орындарының қауымдастығы, 2011. – 312 б. 18. Авакова Р.А. Фразеосемантика. – Алматы: Қазақ университеті, 2013. – 246 б. 19. Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – Алматы: Қазақ ССР-нің «Ғылым» баспасы, 1977. – 711 б. 20. Абай тілі сөздігі. – Алматы: Қазақ ССР-нің «Ғылым» баспасы, 1968. – 734 б. 21. Қазиев Қ. Таңдамалы шығармалары. – Алматы: Айғаным, 2014. – 266 б.
Смағұлова Г. Қазақ фразеологиясы лингвистикалық парадигмаларда: монография. – Алматы: Елтаным, 2020. – 256 б. 23. Есеналиева Ж. Лингвистиканың өзекті мәселелері. Ғылыми мақалалар жинағы. – Алматы: Полилингва, 2021. – 288 б.
Айткулова Г.А., Ислам Д.А. Қазақ лингвомәдени танымындағы «еңбекқорлық» концепті // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2024. – №2 (132). – Б. 140–151. https://doi.org/10.47526/20242/2664-0686.50
REFERENCES
Aitkulova G., Avakova R., Zhantasova Z. The Concept of “Diligence/Laziness” in the Linguistic Image of the World // International Journal of Society, Culture & Language. – 2023. – №11(2 (Themed Issue on Language, Discourse, and Society). – P. 94–102. https://doi.org/10.22034/ijscl.2023.2000804.3011 2. Homski N. Iazyk i myshlenie [Language and thinking] / Per. s angl. B.Iu. Gorodeckogo. – M.: Izdatelstvo MGU, 1972. – 123 s. [in Russian] 3. Perehvalskaia E.V. Etnolingvistika: uchebnik dlia akademicheskogo bakalavriata [Ethnolinguistics: a textbook for the academic bachelor's degree]. – M.: Izdatelstvo Iurait, 2016. – 351 s. [in Russian] 4. Dubrovskaya T.V., Yuskaeva E.I. Language aggression in virtual professional communities // Training, Language and Culture. – 2022. – №6(4). – P. 62–72. https://doi.org/10.22363/2521-442X-2022-6-4-62-72 5. Turco R.G., Rowe M.L., Blatt J.H. Exploring parent profiles in parent–child interactions with e-books // First Language. – 2023. – №43(4). – P. 380–406. https://doi.org/10.1177/01427237231160242 6. Krasavski N.A. Emocionalnye koncepty v nemeckoi i russkoi lingvokulturah [Emotional concepts in German and Russian linguistic cultures]. – Volgograd: Peremena, 2001. – 493 s. 7. Karasik V.I., Sternin I.A. Antologia konceptov [Anthology of Concepts]. – Volgograd: Paradigma, 2005. – 352 s. [in Russian] 8. Nіkonova V.G. Tragedіjna kartina svіtu v poeticі Shekspіra [A tragic picture of the world in Shakespeare's poetics]. – Dnіpropetrovs'k: Vid-vo DUEP, 2007. – 364 s. [in Ukrainian] 9. Baizakova V.E., Atanassova S.D. The human mind at the intersection of language and culture: concepts and linguacultural concepts // Bulletin of Al-Farabi Kazakh National University, Philological series. – 2022. – №2 (186). – P. 18–24. 10. Kolesov V.V. Zhizn proishodit ot slova... [Life comes from the word...]. – SPb.: Zlatoust, 1999. – 368 s. [in Russian] 11. Brumfit C. The Communicative Approach to Language Teaching. – Oxford University Press, 1994. – 243 p. 12. Telia V.N. Russkaia frazeologia. Semanticheski, pragmaticheski i lingvokulturologicheski aspekty [Russian phraseology. Semantic, pragmatic and linguocultural aspects]. – M.: Shkola «Iazyki russkoi kultury», 1996. – 288 s. [in Russian] 13. Baimuhanbetova M.B. Abai men Shakarіm shygarmalary tіlіndegі tіldіk dasturlerіnіn zhalgastygy (kognitivtіk aspektіde): filol. gyl. kand. ... avtoref. [Continuation of linguistic traditions in the language of the works of Abai and Shakarim (in the cognitive aspect): abstract]. – Astana, 2009. – 31 b. [in Kazakh] 14. Qudaiberdіuly Sh. Syr soz [The mysterious word]. – Almaty: Otbasy hrestomatiasy, 2021. – 256 b. [in Kazakh] 15. Kushtaeva M.T. Tary konceptіsіnіn semantikalyq qurylymy men lingvomadeni mazmuny: filol. gyl. kand. ... dis. [Semantic structure and linguocultural content of the millet concept: dis.]. – Almaty, 2002. – 192 b. [in Kazakh] 16. Altynbekov A. Shakarіm Qudaiberdіuly muralaryndagy aleumettіk-talіmdіk oilar: filol. gyl. kand. ... dis. [Social and educational thoughts in the legacy of shakarim Kudaiberdiuly: dis.]. – Almaty, 2014. – 137 b. [in Kazakh] 17. Nurdauletova B.I. Kognitivtі lingvistika [Cognitive linguistics]. – Almaty: Qazaqstan Respublikasy Zhogary oqu oryndarynyn qauymdastygy, 2011. – 312 b. [in Kazakh] 18. Avakova R.A. Frazeosemantika [Phraseosemantics]. – Almaty: Qazaq universitetі, 2013. – 246 b. [in Kazakh] 19. Kenesbaev І. Qazaq tіlіnіn frazeologialyq sozdіgі [Phraseological Dictionary of the Kazakh language]. – Almaty: Qazaq SSR-nің «Gylym» baspasy, 1977. – 711 b. [in Kazakh] 20. Abai tіlі sozdіgі [Dictionary of the Abai language]. – Almaty: Qazaq SSR-nіn «Gylym» baspasy, 1968. – 734 b. [in Kazakh] 21. Qaziev Q. Tandamaly shygarmalary [Selected works]. – Almaty: Aiganym, 2014. – 266 b. [in Kazakh] 22. Smagulova G. Qazaq frazeologiasy lingvistikalyq paradigmalarda: monografia [Kazakh phraseology in linguistic paradigms: monograph]. – Almaty: Eltanym, 2020. – 256 b. [in Kazakh] 23. Esenalieva Zh. Lingvistikanyn ozektі maselelerі. Gylymi maqalalar zhinagy [Actual problems of linguistics. Collection of scientific articles]. – Almaty: Polilingva, 2021. – 288 b. [in Kazakh] 24. Aitkulova G.A., Islam D.A. Qazaq lingvomadeni tanymyndagy «enbekqorlyq» konceptі [The concept of “hard work” in Kazakh linguistic and cultural knowledge] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2024. – №2 (132). – B. 140–151. https://doi.org/10.47526/20242/2664-0686.50 [in Kazakh]