Абай Құнанбайұлының таза мұсылман – толық адам сипаты
Кілт сөздер:
Абай Құнанбайұлы, қара сҿз, ақынның заманы, таза мұсылман, толық адам, сҿз мағынасыАңдатпа
Мақалада қазақтың ақыны Абай Құнанбайұлының отыз сегізінші қара сҿзі талданып, мағыналық түсінік берілген. Талдау барысында қара сҿзде айтылған таза мұсылман – толық адам ұғымы сараланып, соның негізінде жаратушыны тану жолдары қарастырылған. Аз сҿзбен кҿп мағынаны ұғындыру тҽсілі негізге алынған бұл қара сҿзде жаратушыны тану арқылы ақиқатты табу адамдық қасиеттің бір сипаты екені айтылған. Ҽрине, осындай ой-тұжырымдарды ұсынуда қолданылған кірме араб сҿздері арқылы жасалған сҿздер мен сҿз тіркестерінің де мағынасы айшықталған. Бұл ақынның шығыс тілін қаншалықты білгендігі ҽрі қолданыстағы сҿз шеберлігін танытады. Сол себепті қара сҿзде берілген діни терминдер үлгілерінің қазақ тілінде мағыналық сипаты ашып кҿрсетілген. Нҽтижесінде ақынның «таза мұсылман – толық адам» танымы діни ғалымдардың дін исламдағы орнын кҿрсетуде ҽрі олардың қара сҿздегі мҽнін ашуда басшылыққа алынған. Мазмұндық сипаты негізінде шығыс тілдерінен енген кірме сҿздердің қолданысы мен мағыналық сипаты, яғни түпнұсқадағы ұғымы барынша қазақша ұсынылған. Пайғамбарымыз (с.а.у.) ілім мұрасын жетік меңгерген Абай Құнанбайұлы ҿз қара сҿзінде діни ілімі қанық, шариғи амалдарды ұғындыруда да шебер екендігін таныта білген. Ҿйткені оның жазбаларында құнды ҽрі маңызды, қала берді бүгінде де қажет болған мҽліметтер жетерлік.
Әдебиеттер тізімі
Абай Құнанбаев. Шығармаларының екі томдық жинағы. ІІ т. –Алматы: Жазушы, 1977.
Құран Кҽрім қазақша мағына жҽне түсінігі. Сауд Арабиясы, –Медине: Фаһд патшаның баспасы, 1991. – 604 б. «Ибрахим» сүресі, 34.
Мырзахметұлы М. Абайтану: оқу құралы. –Алматы: Абай атындағы Қазақ ҰПУ баспасы, 2010. – 152 б.
Ҽуезов М. Абай Құнанбаев. – Алма-Ата: «Наука», 1967. – 391 бет. 202-б.
Оңдасынов Н. Парсыша-қазақша түсіндірме сҿздік. – Алматы: «Қазақстан», 1974. – 384 б.
Мансұров Н.Б. Ишан сҿзінің мағыналық сыр-сипаты. Қазақ білім академиясының баяндамалары. Тоқсандық журнал, № 4/2016ж. – 245 б. 7. Сҽбден О. Абай жҽне қазақ елінің болашағы. –Алматы: Service Press, 2016. – 362 б.
Омаров А.Қ. Бүгінгі Абайтану. Ғылыми-зерттеу мақалалар жинағы. –Семей: «Интеллект», 2011. – 262 б.
Abay Kunanbayev. Nasihatler «Kara Sözler» (çeviren: Zafer Kibar). – Ġstanbul. Türk Dünyası Vakfı. 2014. – 152 s.
Ҽуезов оқулары - XV: халықар. ғыл.-тҽж-к конф. матер. – Алматы, 2018. – 354 б.
Исаұлы М., Жолдыбайұлы Қ. Ислам ғылымхалы (Ханафи мҽзхабы бойынша). – Алматы: Дҽуір, 2010. – 520 б.
References
Abaı Qunanbaev. Shyǵarmalarynyń ekі tomdyq jınaǵy. II tom. –Almaty: Jazýshy, 1977.
Quran Kárіm qazaqsha maǵyna jáne túsіnіgі. Saýd Arabııasy, –Medıne: Faһd patshanyń baspasy, 1991. – 604 b. «Ibrahım» súresі, 34.
Mekemtas Myrzahmetuly. Abaıtaný: oqý quraly. – Almaty: Abaı atyndaǵy Qazaq UPÝ baspasy, 2010. – 152 b.
Áýezov M. Abaı Qunanbaev. – Alma-Ata: «Naýka», 1967. – 391 bet. 202-b.
Ońdasynov N. Parsysha-qazaqsha túsіndіrme sózdіk. – Almaty: «Qazaqstan», 1974. – 384 bet.
Mansurov N.B. Ishan sózіnіń maǵynalyq syr-sıpaty. Qazaq bіlіm akademııasynyń baıandamalary. Toqsandyq jýrnal, № 4/2016j. – 245 b. 7. Orazaly Sábden. Abaı jáne qazaq elіnіń bolashaǵy. – Almaty: Service Press, 2016. – 362 b.
Omarov A.Q. Búgіngі Abaıtaný. Ǵylymı-zertteý maqalalar jınaǵy. – Semeı: «Intellekt», 2011. – 262 b.
Abay Kunanbayev. Nasihatler «Kara Sözler» (çeviren: Zafer Kibar). – Ġstanbul. Türk Dünyası Vakfı. 2014. – 152 s.
Áýezov oqýlary - XV: halyq. ǵyl.-táj. konf. mater-y. – Almaty, 2018. – 354 b.
Isauly M., Joldybaıuly Q. Islam ǵylymhaly (Hanafı mázhaby boıynsha). – Almaty: Dáýіr, 2010. – 520 b.
